Saturday, October 24, 2009
Авилгал ядуурлыг үүсгэгч хүчин зүйл болох нь
Авилгал нь нийгмийн хөгжлийг боогдуулагч хүчин зүйл болохын хувьд ядуурлыг бий болгоход хэрхэн нөлөөлж байгаа талаар авч үзнэ. Транспаренси Интернешлийн авилгалын мэдрэмжийн индексээр 2004 онд Монгол улс 145 орноос 85 дугаар байранд орж 10-аас 3,0 гэсэн индекс буюу бараг хяналтгүй гэсэн үнэлгээ авсан байна . Нөгөө талаас ядуурлын хувь хэмжээ 36,1 хувиас буурахгүй байна. Авилгал ядуурлын учир шалтгаан уу, эсвэл ядуурал авилгалын учир шалтгаан уу гэдэг нь сонирхолтой асуудал юм.
Өнөөгийн эдийн засгийн байдал, цаашдын хандлага
ДНБ-ий бодит өсөлт ба эдийн засгийн хямралын тодорхойлолт
Монгол Улсын эдийн засгийн бодит өсөлт 2009 оны эхний хагас жилийн байдлаар сөрөг үзүүлэлттэй буюу өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 1.3%-иар буурсан байна. Үүнд аж үйлдвэрийн боловсруулах дэд салбар мөн түүнчлэн барилгын салбарын уналт нөлөөлжээ.
Хэдий Дотоодын Нийт Бүтээгдэхүүний бодит өсөлт сөрөг тодотголтой гарсан ч уналтын хурд нь 2009 оны эхний улиралтай (-4.5%) харьцуулахад эрс саарсан байна. 3-р улиралд ДНБ-ий бодит өсөлт ямар байх нь сонирхол татаж байна. Хэрэв дахин буурсан үзүүлэлттэй гарвал Монгол Улс “албан ёсоор” хямралд орлоо гэж хэлэх үндэстэй. Учир нь макро эдийн засагчид ДНБ-ий бодит өсөлт 3 улирал дараалан сөрөг үзүүлэлттэй гарвал хямрал гэж үздэг жишиг байдаг. Дашрамд дурьдахад, Монгол Улсад “эдийн засгийн хямрал” гэж юуг хэлэх тухай албан ёсны тодорхойлолт байхгүй болно.
Монгол Улсын эдийн засгийн бодит өсөлт 2009 оны эхний хагас жилийн байдлаар сөрөг үзүүлэлттэй буюу өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 1.3%-иар буурсан байна. Үүнд аж үйлдвэрийн боловсруулах дэд салбар мөн түүнчлэн барилгын салбарын уналт нөлөөлжээ.
Хэдий Дотоодын Нийт Бүтээгдэхүүний бодит өсөлт сөрөг тодотголтой гарсан ч уналтын хурд нь 2009 оны эхний улиралтай (-4.5%) харьцуулахад эрс саарсан байна. 3-р улиралд ДНБ-ий бодит өсөлт ямар байх нь сонирхол татаж байна. Хэрэв дахин буурсан үзүүлэлттэй гарвал Монгол Улс “албан ёсоор” хямралд орлоо гэж хэлэх үндэстэй. Учир нь макро эдийн засагчид ДНБ-ий бодит өсөлт 3 улирал дараалан сөрөг үзүүлэлттэй гарвал хямрал гэж үздэг жишиг байдаг. Дашрамд дурьдахад, Монгол Улсад “эдийн засгийн хямрал” гэж юуг хэлэх тухай албан ёсны тодорхойлолт байхгүй болно.
Эдийн засгийн хөгжил болон тvvний талаархи онолууд.
5. Социализм
Yйлдвэрлэлийн хэрэгсэлд нийгмийн өмч ноёрхох болно. Yйлдвэрлэлийн хамтын буюу нийгэмлэг шинж болон хувийн явцуу сонирхол 2 ын хоорон дахь зөрчил арилсан байх болно. Бүх хүн хамтаараа үйлдвэрлэж, хамтаараа үр шимийг нь хүртэх болно. Бүх хүн үйлдвэрлэлийн бүтээмжинд анхаарах болно. Ингэснээр эдийн засаг асар хурдацтай хөгжинө. Хүнд аж үйлдвэрийн хөгжил ч түргэсэх байх болно. Учир нь урам зоригоор дүүрэн ажилчин анги өөрсдийн сайн сайхны төлөө ажиллаж байгаа юм.
Yйлдвэрлэлийн хэрэгсэлд нийгмийн өмч ноёрхох болно. Yйлдвэрлэлийн хамтын буюу нийгэмлэг шинж болон хувийн явцуу сонирхол 2 ын хоорон дахь зөрчил арилсан байх болно. Бүх хүн хамтаараа үйлдвэрлэж, хамтаараа үр шимийг нь хүртэх болно. Бүх хүн үйлдвэрлэлийн бүтээмжинд анхаарах болно. Ингэснээр эдийн засаг асар хурдацтай хөгжинө. Хүнд аж үйлдвэрийн хөгжил ч түргэсэх байх болно. Учир нь урам зоригоор дүүрэн ажилчин анги өөрсдийн сайн сайхны төлөө ажиллаж байгаа юм.
Эдийн засгийн хөгжил болон тvvний талаархи онолууд.
) Хөгжлийн үе шатууд.
Yйлдвэрлэлийн хүч ба үйлдвэрлэлийн харилцаа 2 ын диалектик дээр тулгуурлан Маркс формацийн онолоо боловсруулжээ. Түүнийхээр бол:
- Хүй нэгдлийн үе
- Боолын нийгэм
- Феодализмийн
- Капитализмийн
- Социализм / Коммунизм
Дээрхи үе шатуудыг товч тодорхойлж үзье.
1. Хүй нэгдлийн нийгэм.
Хүн үүссэний дараахи үе, ухамсарт хөдөлмөр бий болж, энгийн багаж зэвсэг хэрэглэж чаддаг. Хамтын хүчээр өөрсдийн өмнө учирсан бэрхшээлийг шийдэж байлаа. Бүгд нийтийн өмчтэй байлаа. Хувийн өмч гэж байсангүй. Ийм учир бие биенээ шулан мөлжих үзэгдэл гарсангүй.
2. Боолын нийгэм
Хөдөлмөрийн хүчин зүйлс боловронгуй болж, хөдөлмөрийн хувааарь бий болсноор хүн төрөлхтөн хөгжлийн дараагийн үе шатандаа орлоо. Хөдөлмөрийн бүтээмж байнга дээшилж байв. Хүмүүс өөрсдөдөө хэрэглэхэс илүү ихийг үйлдвэрлэх болсноор бараа солилцоо үүсэж хөгжив. Хөдөлмөрийн хуваарийн үр дүнд хүмүүс өөрсдийн багаж зэвсгийг эзэмших, улмаар ашгаас өөрийн гэсэн хувь хүртэх сонирхолтой болов. Удалгүй зардлаа хямд байлгах аргийг хайж эхэлсэн нь боол эзэмших сонирхол бий болгов. Ингэснээр боолыг ажиллах хүчний хувьд сорон мөлжих үзэгдэл түгэн дэлгэрэв.
Гэвч боолчууд хөдөлмөрийн бүтээмжийг нэмэгдүүлэх ямар ч сонирхолгүй байв. Эзэд ч тэр үйлдвэрлэлийн өөр хүчин зүйлсийг идэвхитэй хайх болж. Энэ зөрчил даамжирсааар нийгмийн өөр нэг шатанд тулж ирлээ.
3. Феодализм.
Хувийн өмч улам бүр цэцэглэн хөгжив. Тариачид, хамжлагийн ажилчид нь боолуудаас арай илүү эрх чөлөөтэй байлаа. Тэд илүү ихийг бүтээх юм бол өөрсдөд нь оногдох хувь нэмэгдэнэ гэдгийг ч ухаарч байлаа. Үүгээрээ өмнөх нийгмээ бодвол илүү дэвшилттэй байж. Гар урлал, худалдаа наймаа түргэн хөгжиж том том хотууд цэцэглэн хөгжвөө.
Тариачид худалдаачид хөдөлмөрлөж баяжихийн хирээр феодал эздийн байр суурь хүчтэй ганхаж байлаа. Нэг талд эрх мэдэлтэн язгууртан нөгөө талд улам бүр баяжиж буй энгийн ардын хооронд дайсагнал хурцадсаар хөрөнгөтний буюу "иргэний" хувьсгал гарчээ.
4. Капитализм.
Yйлдвэрлэлийн хэрэгсэл (суурь машин, багаж техник гэх мэт) үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүд хувийнханы гарт улам бүр хүчтэй хөгжив. Yйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс, санхүү мөнгө, техник технологи буюу капитал нь энэ нийгмийн гол хөдөлгөгч хүч болж байлаа. Ашгийн төлөө улайрсан тэмцэл, техникийн дэвшил, энергийн эх үүсвэр, дэлхийн худалдаа, дэлхийн зах зээл, хэт үйлдвэрлэл.
Энэ нийгмийн бусдаасаа ялгарах гол шинж нь ажилчин анги ба хөрөнгөтөн ангийн хоорон дахь эвлэршгүй тэмцэл бөлгөө гэж сартваахи Марх үзжээ. Ажилчид өмчгүй учир зөвхөн өөрийн хөдөлмөрөө үнэлж зарна. Капиталистууд харин тэдний хямд хөдөлмөрийг "сорон мөлжих" замаар нэмүү өртөг бий болгож их ашиг олж байлаа.
Гэвч капиталистууд хоорондоо байнга өрсөлдөх шаардлага гарна. Тэд илүү их хөрөнгө хуримтлуулж, шинэ техник, технологи, бүтээмж сайтай үйлдвэрлэлийн төлөө маш их хөрөнгө хаяж байлаа. Техникийн дэвшил ч асар хурдацтай хөгжив.
Гэвч удаан хугацаанд зардал өсөхийн хирээр эцсийн бүтээгдэхүнээс орох ахиуц ашиг ямагт буурч байлаа. Капиталистууд энэ үзэгдлээс зугтахын тулд хямд ажиллах хүчтэй гадаад оронд хөрөнгө оруулалт хийж, хөрөнгөө гадаад руу гаргаж байв. Энэ нь ашиг буурах хуулийг тур зууртаа л „аргалж" байв. (Маркс капиталистууд гадаад руу хөрөнгө оруулахыг эдийн засгийн империалист түрэмгийлэл гэж үзжээ)
Капиталын хуримтлалын нэг хэсгийг гадаадад гаргаснаар ашиг буурах аюулыг багасгав. Мөн дотооддоо капиталистууд Монополи үүсгэх замаар өрсөлдөөнийг хааж байх эрмэлзэл хүчтэй байв. (монопольт капитализм)
Энэ нь капиталист нийгэм нуран унах аюулыг бүрэн арилгаагүй ч тур зуур тогтоож байлаа. Гэвч асар хүнд хөдөлмөрт талхигдсан ажилчид, хэт үйлдвэрлэл болон ашиг буурах хуулийн занганд орсон капиталистуудын дайсагнал хурцадсааар пролетарийн агуу их хувьсгал өрнөх тохироо бүрдэв ээ.
Yйлдвэрлэлийн хүч ба үйлдвэрлэлийн харилцаа 2 ын диалектик дээр тулгуурлан Маркс формацийн онолоо боловсруулжээ. Түүнийхээр бол:
- Хүй нэгдлийн үе
- Боолын нийгэм
- Феодализмийн
- Капитализмийн
- Социализм / Коммунизм
Дээрхи үе шатуудыг товч тодорхойлж үзье.
1. Хүй нэгдлийн нийгэм.
Хүн үүссэний дараахи үе, ухамсарт хөдөлмөр бий болж, энгийн багаж зэвсэг хэрэглэж чаддаг. Хамтын хүчээр өөрсдийн өмнө учирсан бэрхшээлийг шийдэж байлаа. Бүгд нийтийн өмчтэй байлаа. Хувийн өмч гэж байсангүй. Ийм учир бие биенээ шулан мөлжих үзэгдэл гарсангүй.
2. Боолын нийгэм
Хөдөлмөрийн хүчин зүйлс боловронгуй болж, хөдөлмөрийн хувааарь бий болсноор хүн төрөлхтөн хөгжлийн дараагийн үе шатандаа орлоо. Хөдөлмөрийн бүтээмж байнга дээшилж байв. Хүмүүс өөрсдөдөө хэрэглэхэс илүү ихийг үйлдвэрлэх болсноор бараа солилцоо үүсэж хөгжив. Хөдөлмөрийн хуваарийн үр дүнд хүмүүс өөрсдийн багаж зэвсгийг эзэмших, улмаар ашгаас өөрийн гэсэн хувь хүртэх сонирхолтой болов. Удалгүй зардлаа хямд байлгах аргийг хайж эхэлсэн нь боол эзэмших сонирхол бий болгов. Ингэснээр боолыг ажиллах хүчний хувьд сорон мөлжих үзэгдэл түгэн дэлгэрэв.
Гэвч боолчууд хөдөлмөрийн бүтээмжийг нэмэгдүүлэх ямар ч сонирхолгүй байв. Эзэд ч тэр үйлдвэрлэлийн өөр хүчин зүйлсийг идэвхитэй хайх болж. Энэ зөрчил даамжирсааар нийгмийн өөр нэг шатанд тулж ирлээ.
3. Феодализм.
Хувийн өмч улам бүр цэцэглэн хөгжив. Тариачид, хамжлагийн ажилчид нь боолуудаас арай илүү эрх чөлөөтэй байлаа. Тэд илүү ихийг бүтээх юм бол өөрсдөд нь оногдох хувь нэмэгдэнэ гэдгийг ч ухаарч байлаа. Үүгээрээ өмнөх нийгмээ бодвол илүү дэвшилттэй байж. Гар урлал, худалдаа наймаа түргэн хөгжиж том том хотууд цэцэглэн хөгжвөө.
Тариачид худалдаачид хөдөлмөрлөж баяжихийн хирээр феодал эздийн байр суурь хүчтэй ганхаж байлаа. Нэг талд эрх мэдэлтэн язгууртан нөгөө талд улам бүр баяжиж буй энгийн ардын хооронд дайсагнал хурцадсаар хөрөнгөтний буюу "иргэний" хувьсгал гарчээ.
4. Капитализм.
Yйлдвэрлэлийн хэрэгсэл (суурь машин, багаж техник гэх мэт) үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүд хувийнханы гарт улам бүр хүчтэй хөгжив. Yйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс, санхүү мөнгө, техник технологи буюу капитал нь энэ нийгмийн гол хөдөлгөгч хүч болж байлаа. Ашгийн төлөө улайрсан тэмцэл, техникийн дэвшил, энергийн эх үүсвэр, дэлхийн худалдаа, дэлхийн зах зээл, хэт үйлдвэрлэл.
Энэ нийгмийн бусдаасаа ялгарах гол шинж нь ажилчин анги ба хөрөнгөтөн ангийн хоорон дахь эвлэршгүй тэмцэл бөлгөө гэж сартваахи Марх үзжээ. Ажилчид өмчгүй учир зөвхөн өөрийн хөдөлмөрөө үнэлж зарна. Капиталистууд харин тэдний хямд хөдөлмөрийг "сорон мөлжих" замаар нэмүү өртөг бий болгож их ашиг олж байлаа.
Гэвч капиталистууд хоорондоо байнга өрсөлдөх шаардлага гарна. Тэд илүү их хөрөнгө хуримтлуулж, шинэ техник, технологи, бүтээмж сайтай үйлдвэрлэлийн төлөө маш их хөрөнгө хаяж байлаа. Техникийн дэвшил ч асар хурдацтай хөгжив.
Гэвч удаан хугацаанд зардал өсөхийн хирээр эцсийн бүтээгдэхүнээс орох ахиуц ашиг ямагт буурч байлаа. Капиталистууд энэ үзэгдлээс зугтахын тулд хямд ажиллах хүчтэй гадаад оронд хөрөнгө оруулалт хийж, хөрөнгөө гадаад руу гаргаж байв. Энэ нь ашиг буурах хуулийг тур зууртаа л „аргалж" байв. (Маркс капиталистууд гадаад руу хөрөнгө оруулахыг эдийн засгийн империалист түрэмгийлэл гэж үзжээ)
Капиталын хуримтлалын нэг хэсгийг гадаадад гаргаснаар ашиг буурах аюулыг багасгав. Мөн дотооддоо капиталистууд Монополи үүсгэх замаар өрсөлдөөнийг хааж байх эрмэлзэл хүчтэй байв. (монопольт капитализм)
Энэ нь капиталист нийгэм нуран унах аюулыг бүрэн арилгаагүй ч тур зуур тогтоож байлаа. Гэвч асар хүнд хөдөлмөрт талхигдсан ажилчид, хэт үйлдвэрлэл болон ашиг буурах хуулийн занганд орсон капиталистуудын дайсагнал хурцадсааар пролетарийн агуу их хувьсгал өрнөх тохироо бүрдэв ээ.
Эдийн засгийн хөгжил болон тvvний талаархи онолууд.
аркс ба түүний „шавь" Ростов.
Марксын хөгжлийн онол.
а) Түүхийн диалектик.
Марксын хөгжлийн тухай сургаалийн гүн ухааны хөрс нь диалектик материализмын онол ажээ. Материализм нь: " хүн бол байгалийн хөгжлийн үр дүнд үүссэн. Хүний ухамсар, оюун санаа бол цэвэр биологийн хувьсалын үр шим. Матери бол хүний ухамсараас хамаарахгүй бие даан оршдог" гэж үздэг гүн ухааны урсгал юм.
Материйн гол шинж нь түүний Хөдөлгөөн болдог. Тэр Хөдөлгөөн нь диалектик зарчмаар Хөгжил болж хувирдаг гэх сургааль ажгуу. (these-antithese-synthese)
Хvний нийгэм ч гэсэн материйн хөгжлийн энэ зарчмаас гажна гэж үгүй. Тэгэхээр диалектик материализмын санааг хүн-нийгмийн түүхэн хөгжилтэй холбон үзснээр Түүхийн Материализм хэмээгч урсгалын үндэслэсэн гэх авай.
Марксын онолоор бол нийгэм нь байнга урагшилж хөгжиж байдаг. Хүний нийгэм бол хүмүүсийн улс төр, эдийн засаг, оюун санааны нэгдэл. Гэхдээ энэ нь хүн бүр адил тэгш гэсэн үг биш. Хэн материаллаг баялгийг, эсвэл түүнийг үйлдвэрлэдэг хүчин зүйлсийг гартаа атгаж байна тэр нийгэмд давуу эрх эдэлдэг гэнэ.
Хүмүүс бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч болон үйлдвэрлэлийн хэрэгслийг гартаа атгагч гэж хоёр хуваагдддаг. Учир нь хөдөлмөрийн үр дүнд баялаг бий болох бөгөөд, нэг хэсэг нь уг баялгийг шууд өвлөж авдаг. Нэг хэсэг нь өвлөж авсан зүйлгүй бол өөрийн хөдөлмөрөө зарж амьдрахаас өөр аргагүй болдог. Иймээс нийгэм ангиудад хуваагддаг. Хүний нийгэм үе, генераци бүрдээ ийм бэрхшээлтэй учирч байсан. Учирсаар ч байх болно.
Тэгээд ч ангиудын дунд зөрчил үүсэх нь зайлшгүй. Энэ нь даамжирсаар ангийн тэмцэл бол хувирна. Ангийн тэмцэл нь нийгмийн хөгжлийн гол хөдөлгөгч хүч болдог юм аа гэж диалектикийн сургаалиа Маркс гуай айлджээ.
Ангийн тэмцэл хурцадсаар хувьсгал гарах нь зайлшгүй. Энэхүү хувьсгалын үр дүнд хуучин бурангуй нийгэм нуран унаж, шинэ дэвшилтэт нийгэмд орж, хөгжлийн шинэ шатанд гарч байгаа хэрэг гэнэ.
Марксын хөгжлийн онол.
а) Түүхийн диалектик.
Марксын хөгжлийн тухай сургаалийн гүн ухааны хөрс нь диалектик материализмын онол ажээ. Материализм нь: " хүн бол байгалийн хөгжлийн үр дүнд үүссэн. Хүний ухамсар, оюун санаа бол цэвэр биологийн хувьсалын үр шим. Матери бол хүний ухамсараас хамаарахгүй бие даан оршдог" гэж үздэг гүн ухааны урсгал юм.
Материйн гол шинж нь түүний Хөдөлгөөн болдог. Тэр Хөдөлгөөн нь диалектик зарчмаар Хөгжил болж хувирдаг гэх сургааль ажгуу. (these-antithese-synthese)
Хvний нийгэм ч гэсэн материйн хөгжлийн энэ зарчмаас гажна гэж үгүй. Тэгэхээр диалектик материализмын санааг хүн-нийгмийн түүхэн хөгжилтэй холбон үзснээр Түүхийн Материализм хэмээгч урсгалын үндэслэсэн гэх авай.
Марксын онолоор бол нийгэм нь байнга урагшилж хөгжиж байдаг. Хүний нийгэм бол хүмүүсийн улс төр, эдийн засаг, оюун санааны нэгдэл. Гэхдээ энэ нь хүн бүр адил тэгш гэсэн үг биш. Хэн материаллаг баялгийг, эсвэл түүнийг үйлдвэрлэдэг хүчин зүйлсийг гартаа атгаж байна тэр нийгэмд давуу эрх эдэлдэг гэнэ.
Хүмүүс бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч болон үйлдвэрлэлийн хэрэгслийг гартаа атгагч гэж хоёр хуваагдддаг. Учир нь хөдөлмөрийн үр дүнд баялаг бий болох бөгөөд, нэг хэсэг нь уг баялгийг шууд өвлөж авдаг. Нэг хэсэг нь өвлөж авсан зүйлгүй бол өөрийн хөдөлмөрөө зарж амьдрахаас өөр аргагүй болдог. Иймээс нийгэм ангиудад хуваагддаг. Хүний нийгэм үе, генераци бүрдээ ийм бэрхшээлтэй учирч байсан. Учирсаар ч байх болно.
Тэгээд ч ангиудын дунд зөрчил үүсэх нь зайлшгүй. Энэ нь даамжирсаар ангийн тэмцэл бол хувирна. Ангийн тэмцэл нь нийгмийн хөгжлийн гол хөдөлгөгч хүч болдог юм аа гэж диалектикийн сургаалиа Маркс гуай айлджээ.
Ангийн тэмцэл хурцадсаар хувьсгал гарах нь зайлшгүй. Энэхүү хувьсгалын үр дүнд хуучин бурангуй нийгэм нуран унаж, шинэ дэвшилтэт нийгэмд орж, хөгжлийн шинэ шатанд гарч байгаа хэрэг гэнэ.
Эдийн засгийн хөгжил болон тvvний талаархи онолууд.
1. Yсрэнгvй хөгжсөн орнуудын туршлага дээр үндэслэж, тэдний туулсан замналыг ашиглан одоо хөгжиж буй буюу ядуу орнуудын ирээдүйг тодорхойлж, бэрхшээлийг нь шийдэх арга зам хайж болох уу? Ахын алдаа оноон дээрээс дүү нь суралцдаг шиг ийм нэгэн суралцах үйлдэл улс орнуудын хооронд явагдах уу?
2 . Хөгжлийн жор бий юу? Түүнийг түүхээс тунгааж авах уу эсвэл цэвэр эдийн засгийн үүднээс бодож олох ёстой юу? Хөгжингүй орнуудын туулж ирсэн түүхийн үе шатуудыг ядуу орнууд заавал дайрч өнгөрөх үү эсвэл тойроод гарах уу?
3. Эдийн засгийн ялангуяа хөгжлийн тухай энэхүү ярвигтай асуудлыг зөв ойлгож, зохих дүгнэлт гаргаж авахын тулд түүх судлалын аргийг түлхүү эзэмшье гэж үздэг эрдэмтэд олон байдаг. Түүхэн хөгжлийн процесс буюу тодорхой үе шатуудыг заавал дамжих тухай санаа хэр бодитой байж чадах вэ?
4. Эдийн засгийн хөгжил бол зөвхөн эдийн засгийн хүчин зүйлүүдийн үр дүн биш. Энэ бол тухайн нийгмийн эдийн засгийн бус хүчин зүйлүүд тухайлбал хүмүүсийн дадал, заншил, ёс суртахуун, соёл, улс төр, хуульдаа үнэнч байж чаддаг эсэх зэрэг маш олон „гадны" хүчин зүйлүүдийн хамтын бүтээл байдаг. Эдгээр өвөрмөц онцлогуудыг нэг хэв загвар бүхий нэг шалгууртай үе шатуудад хуваарилах нь зөв үү?
5. Түүнээс гадна нийгэм тодорхой үе шат дамжин хөгждөг тухай онол нь баруун европийн соёлоос улбаатай. Энэ онол нь тэгэхээр бусад ядуу орнуудад хэр хэрэгжиж чадах вэ? Ер нь нийгмүүд заавал үе шат дамжин , хөгжлийн нэг шатаас нөгөө шат руу дамжин хөгжих ёстой юу? Тийм ч оновчтой судалгааны арга, тодруулбал санаа биш юм. Гэвч одоогоор өөр сайн арга олдоогүй л байнаа. Энэ түүхэн урсгалынхан дотроос хамгийн „агуу суут" нь биш юмаа гэхэд онол нь ихэд түгээмээл тархаж, өндөр нэр алдарыг олсон хоёр хүний үзэл санаатай танилць
2 . Хөгжлийн жор бий юу? Түүнийг түүхээс тунгааж авах уу эсвэл цэвэр эдийн засгийн үүднээс бодож олох ёстой юу? Хөгжингүй орнуудын туулж ирсэн түүхийн үе шатуудыг ядуу орнууд заавал дайрч өнгөрөх үү эсвэл тойроод гарах уу?
3. Эдийн засгийн ялангуяа хөгжлийн тухай энэхүү ярвигтай асуудлыг зөв ойлгож, зохих дүгнэлт гаргаж авахын тулд түүх судлалын аргийг түлхүү эзэмшье гэж үздэг эрдэмтэд олон байдаг. Түүхэн хөгжлийн процесс буюу тодорхой үе шатуудыг заавал дамжих тухай санаа хэр бодитой байж чадах вэ?
4. Эдийн засгийн хөгжил бол зөвхөн эдийн засгийн хүчин зүйлүүдийн үр дүн биш. Энэ бол тухайн нийгмийн эдийн засгийн бус хүчин зүйлүүд тухайлбал хүмүүсийн дадал, заншил, ёс суртахуун, соёл, улс төр, хуульдаа үнэнч байж чаддаг эсэх зэрэг маш олон „гадны" хүчин зүйлүүдийн хамтын бүтээл байдаг. Эдгээр өвөрмөц онцлогуудыг нэг хэв загвар бүхий нэг шалгууртай үе шатуудад хуваарилах нь зөв үү?
5. Түүнээс гадна нийгэм тодорхой үе шат дамжин хөгждөг тухай онол нь баруун европийн соёлоос улбаатай. Энэ онол нь тэгэхээр бусад ядуу орнуудад хэр хэрэгжиж чадах вэ? Ер нь нийгмүүд заавал үе шат дамжин , хөгжлийн нэг шатаас нөгөө шат руу дамжин хөгжих ёстой юу? Тийм ч оновчтой судалгааны арга, тодруулбал санаа биш юм. Гэвч одоогоор өөр сайн арга олдоогүй л байнаа. Энэ түүхэн урсгалынхан дотроос хамгийн „агуу суут" нь биш юмаа гэхэд онол нь ихэд түгээмээл тархаж, өндөр нэр алдарыг олсон хоёр хүний үзэл санаатай танилць
Subscribe to:
Posts (Atom)
