XIX зууны дундуур монголчууд Англи, Францын цэрэгтэй байлдаж явсан үнэн түүх бий. Их Чин улс гадаад ертөнцөөс өөрсдийгөө тусгаарлаж, дэлхийн хөгжлөөс хоцорсон тэр цагт колоничлогчдын флот Шар тэнгист нэгэнт зангуугаа хаясан байлаа. Хар тамхины эхний дайны дараа өөрийгөө Исүс эзний хүү хэмээн зарласан Хонг Шуухуаны удирдсан Тайпингийн (Тай Пинг Тиян Гоу) бослого дэгдэж, 1845 оноос 1864 оныг хүртэл 19 жилийн турш үргэлжилж, 20 сaя хүний амийг авч, Манжийн төрийг хүчтэй ганхуулсан байна. Энэ бослогыг эхэлсэн цагааc нь дарагдан дарагдтал Xятадын нутгийн гүнд монгол хүний цус урcaж, яс цайсныг өнөөгийн бид төдийлөн мэддэггүй.
Wednesday, December 9, 2009
АРХИДАЛТТАЙ НИЙТЭЭРЭЭ ТЭМЦЬЕ4
Үйлчлүүлэгчдийг зөвхөн архиар угжих төлөвлөгөөтэй гэвэл буруудахгүй байх. Хоол зарах уу гэхэд нь “байхгүй архи л байна” гэдэг үйлчилгээний газрууд олон. Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газар, Захирагчийн ажлын алба, Цагдаагийн газрынхан саяхан шалгалт явууллаа. Гэтэл нийслэл дэх баарнуудын дийлэнх нь цагийн хуваариар ажилладаггүй болохыг илрүүлсэн байна. Дур мэдэн зоргоор авирлагчид ч их. Тусгай зөвшөөрөлгүй хэрнээ танил талдаа дулдуйдан ажиллаж байсан 26 газарт улсын байцаагчийн хугацаатай албан шаардлага өгч, зургаан газрын үйл ажиллагааг бүр мөсөн хаажээ.
Зөрчил дутагдалтай тэмцэж байгаа нь сайн хэрэг. Ялангуяа олон байгууллага нэгдсэн ийм арга хэмжээ өдөр болгон явуулдаг бол архидалтад цэг тавьж чадна. Тэд хууль зөрчсөн 181 аж ахуйн нэгж, албан тушаалтанд 2.8 сая гаруй төгрөгийн торгууль тавьж, зөрчил дутагдлыг арилгуулсан гэж байгаа. Мөн удаа дараа зөрчил гаргаж буй 230 гаруй аж ахуйн нэгжийн тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох санал оруулсан гэсэн.
Өнөөх 2000 хүн тутам нэг архи борлуулдаг цэг байх дүрэм хаана байх вэ. Хуучин ажиллаж байсан дэлгүүрүүд ямар нэг аргаар тусгай зөвшөөрөл авчихсан байгаа нь хачирхалтай. Баар, зоогийн газар, караоке, билльяард ч ялгаагүй. Улаанбаатар 300 гаруй баар, 450 орчим зоогийн газартай. Үүнийх нь бараг тал хувь нь зөрчилтэй байдаг ажээ. Улаанбаатар хотод амьдарч буй иргэдийн 68 хувь нь залуучууд. Өөрөөр хэлбэл, 16-35 насныхан. Архи ууж байгаа хүмүүсийн 90 гаруй хувийг залуучууд эзэлж байгаа тухай статистик бий.
Энэ бүхэн монголчууд архин далайд живснийг нотлохгүй байна гэж үү. Үйлдвэр, худалдааны яамныхны гаргасан журмыг мөрдүүлэх гэж нийслэлийнхэн багагүй хичээсэн. Үндэслэл муутай, амьдралаас “тасархай” болохоор хэрэгжиж шалиагүйг одоогийн нөхцөл байдал харуулж байна. Хууль, зүй дотоод хэргийн яамныхан архидалтыг таслан зогсоож, сайдаас хаалгач нь хүртэл нарийн нягт хууль боловсруулаад батлуулна гэсэн яасан бэ. Одоо болтол сураг алга.
Бүгдийн нүдэнд дээр архидалт газар авч, хүүхэд залуус нь хордож байхад дарга даамлаа сольж, сонгуулийн шоунд оролцсон шиг ээ суух нь харамсалтай. Архинд орсон нэгнээ ад шоо үзэн, өөрийнх нь хохь хэмээн гадуурхаж суутал нэг л өдөр нийтээрээ архичин болчихсон, монгол гэдэг үндэстэн устах мөч ирсэн байх вий. Нухаж нухаж нэг хуулинцархуу юм гаргадаг. Тэр нь амьдралд хэрэгждэггүй, нэг хоёр хоноод мартагддаг байдлаар хэдий болтол явах юм бэ гэдгийг холбогдох нөхдөөс асуумаар байна.
330 мл шар айраг уусан бол стандарт буюу хэвийн хэмээн үздэг юм байна. Тэгвэл эрэгтэйчүүд долоо хоногт тав, эмэгтэйчүүд дөрвөн удаа л ийм хэмжээгээр спирт хэрэглэж болох аж. Үнэндээ нэг удаа бааранд орохдоо дөрвөн ширхэг 0.33 шилтэй пиво уугаад гардаг хүн тун цөөхөн.
Үүнийг хэрхэн яаж зохицуулах ёстой юм бол оо! Хуульчид нь мэдэхгүй, хяналт шалгалтынхан бүр таг. Архи шиг бидний амьдралыг эрх чөлөөтэйгээр бусниулан сүйтгэж буй өөр юу байна аа!
Зөрчил дутагдалтай тэмцэж байгаа нь сайн хэрэг. Ялангуяа олон байгууллага нэгдсэн ийм арга хэмжээ өдөр болгон явуулдаг бол архидалтад цэг тавьж чадна. Тэд хууль зөрчсөн 181 аж ахуйн нэгж, албан тушаалтанд 2.8 сая гаруй төгрөгийн торгууль тавьж, зөрчил дутагдлыг арилгуулсан гэж байгаа. Мөн удаа дараа зөрчил гаргаж буй 230 гаруй аж ахуйн нэгжийн тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох санал оруулсан гэсэн.
Өнөөх 2000 хүн тутам нэг архи борлуулдаг цэг байх дүрэм хаана байх вэ. Хуучин ажиллаж байсан дэлгүүрүүд ямар нэг аргаар тусгай зөвшөөрөл авчихсан байгаа нь хачирхалтай. Баар, зоогийн газар, караоке, билльяард ч ялгаагүй. Улаанбаатар 300 гаруй баар, 450 орчим зоогийн газартай. Үүнийх нь бараг тал хувь нь зөрчилтэй байдаг ажээ. Улаанбаатар хотод амьдарч буй иргэдийн 68 хувь нь залуучууд. Өөрөөр хэлбэл, 16-35 насныхан. Архи ууж байгаа хүмүүсийн 90 гаруй хувийг залуучууд эзэлж байгаа тухай статистик бий.
Энэ бүхэн монголчууд архин далайд живснийг нотлохгүй байна гэж үү. Үйлдвэр, худалдааны яамныхны гаргасан журмыг мөрдүүлэх гэж нийслэлийнхэн багагүй хичээсэн. Үндэслэл муутай, амьдралаас “тасархай” болохоор хэрэгжиж шалиагүйг одоогийн нөхцөл байдал харуулж байна. Хууль, зүй дотоод хэргийн яамныхан архидалтыг таслан зогсоож, сайдаас хаалгач нь хүртэл нарийн нягт хууль боловсруулаад батлуулна гэсэн яасан бэ. Одоо болтол сураг алга.
Бүгдийн нүдэнд дээр архидалт газар авч, хүүхэд залуус нь хордож байхад дарга даамлаа сольж, сонгуулийн шоунд оролцсон шиг ээ суух нь харамсалтай. Архинд орсон нэгнээ ад шоо үзэн, өөрийнх нь хохь хэмээн гадуурхаж суутал нэг л өдөр нийтээрээ архичин болчихсон, монгол гэдэг үндэстэн устах мөч ирсэн байх вий. Нухаж нухаж нэг хуулинцархуу юм гаргадаг. Тэр нь амьдралд хэрэгждэггүй, нэг хоёр хоноод мартагддаг байдлаар хэдий болтол явах юм бэ гэдгийг холбогдох нөхдөөс асуумаар байна.
330 мл шар айраг уусан бол стандарт буюу хэвийн хэмээн үздэг юм байна. Тэгвэл эрэгтэйчүүд долоо хоногт тав, эмэгтэйчүүд дөрвөн удаа л ийм хэмжээгээр спирт хэрэглэж болох аж. Үнэндээ нэг удаа бааранд орохдоо дөрвөн ширхэг 0.33 шилтэй пиво уугаад гардаг хүн тун цөөхөн.
Үүнийг хэрхэн яаж зохицуулах ёстой юм бол оо! Хуульчид нь мэдэхгүй, хяналт шалгалтынхан бүр таг. Архи шиг бидний амьдралыг эрх чөлөөтэйгээр бусниулан сүйтгэж буй өөр юу байна аа!
Шошго:
Д.Оюунчимэг
АРХИДАЛТТАЙ НИЙТЭЭРЭЭ ТЭМЦЬЕ3
Харамсалтай нь удаан үргэлжлээгүй. Нэг дүүргийн эрүүлжүүлэхэд өдөрт 20 хүн элбэг хонож, тэдгээрийн дийлэнх нь залуучууд байна гэлцэх. Зөвхөн эмэгтэйчүүдийн эрүүлжүүлэхэд л гэхэд 30 орчим хүн “баривчлагддагийг” бодоход ч хэцүү. Найман сартай нялх үрээ архины барьцаанд тавьсан эмэгтэй нэг хоногийн дараа шал согтуу хүүхдээ сурагласаар иржээ. Арван жилийн сурагчид архи уун танхайрч, мөнгө олохын тулд дээрэм хийх боллоо. Үе тэнгийнхээ охидыг хүчиндэж, эд мөрийн баримт үлдээхгүй гэсэндээ хээр жалганд аваачиж орхижээ гэнэ. Энэ бүхэн юуг өгүүлээд байна вэ.
Хууль нь гууль болж, дүрэм журам ярьж хэнээрхэхээс өөрийг хийдэггүй төрийнхний бусармаг, худалч, амиа аргацаасан байдлыг илтгэнэ бус уу. Арын хаалгатай мөнгөтэй нэгэнд үйлчилж, архи зарах зөвшөөрлийг авлигын журмаар шийддэг болсныг харуулж байна. Согтууруулах ундаа зарах зөвшөөрөлтэй хэмээн ханхалзах баарныхан тусгай зөвшөөрлийг хоолны газар, билльярд, кафе, караоке нэрээр бамбай хийн авцгаалаа. Нүд хуурах төдий халтуурдаж будаг түрхсэн болоод өнгөрдөг хуулийн гууль илэрч байгаа нь энэ.
Хууль нь гууль болж, дүрэм журам ярьж хэнээрхэхээс өөрийг хийдэггүй төрийнхний бусармаг, худалч, амиа аргацаасан байдлыг илтгэнэ бус уу. Арын хаалгатай мөнгөтэй нэгэнд үйлчилж, архи зарах зөвшөөрлийг авлигын журмаар шийддэг болсныг харуулж байна. Согтууруулах ундаа зарах зөвшөөрөлтэй хэмээн ханхалзах баарныхан тусгай зөвшөөрлийг хоолны газар, билльярд, кафе, караоке нэрээр бамбай хийн авцгаалаа. Нүд хуурах төдий халтуурдаж будаг түрхсэн болоод өнгөрдөг хуулийн гууль илэрч байгаа нь энэ.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
АРХИДАЛТТАЙ НИЙТЭЭРЭЭ ТЭМЦЬЕ2
Энэ үед л архин далайд живж, улс үндэстнээрээ дампуурснаа олж харав. Нэгдүгээр анги төгссөн хүүхэд хонхны баяр хийж, хүүхдийн хэмээх тодотголтой оргилуун дарс буудуулдаг болсныг ойлгов. Хэл ам нь ээдрэн гуйвж яваа залуус өнөөгийн бидний энгийн төрх. Хот хөдөө, баг суурингийн хаанаас ч ийм дүр зургийг харж болно. Хүнсний дэлгүүрүүдийг хааж, Үйлдвэр худалдааны яамнаас журам гээчийг боловсруулж, дэлгүүрийнхэн холбоо хүртэл байгуулж амжив. Гэвч архи зарахыг чухалчилсан төрийнхөн хуулиар мөдхөн зохицуулна хэмээн халхавч хийж эхэллээ. Улс орон даяар архины худалдаанд хориг тавьсан хугацаанд нийгэм ямар амгалан боллоо. Улаанбаатар хотын эрүүлжүүлэх байрууд эзгүйрч байсныг юутай гайхан талархаж байлаа даа.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
АРХИДАЛТТАЙ НИЙТЭЭРЭЭ ТЭМЦЬЕ
Архигүй нийгмийн төлөө “Өнөөдөр” олон жил тэмцлээ. Архидалттай нийтээрээ тэмцэхийг уриалж, асуудал хөндсөн сэдвээр олонтаа бичлээ. Баяр ёслолоор биендээ илгээдэг данхар шилтэй архинаас татгалзахыг томчуудад хандан хэчнээн удаа уриалав. Хямдхан “найрка”-г архины үйлдвэрлэлээс шахахгүй бол эрдэнэт хүний алтан амь эрсдэхэд ойрхон байгааг хамгаас түрүүнд сэрэмжлүүлэн дуугарч байлаа.
Харамсалтай нь сонсох мэдрэх, харах суваг нь тагларчихсан эрхтэн дархтнууд огтхон ч анхаараагүй, хөдлөөгүй. Эцэст нь юу боллоо. Арав гаруй хүн архинд хордож нэг дор нас барсан аймшигт явдлын дараа ёстой л түргэн авахын үлгэрийг үзүүлж, дээр доргүй бужигнаж, архинаас татгалзах аян эхэлсэн. Хэдий хожимдсон ч гэсэн 2007 он улирч 2008 оноо угтах заагт ухаарч, гэмшихийн эхлэл ингэж тавигдсан.
Харамсалтай нь сонсох мэдрэх, харах суваг нь тагларчихсан эрхтэн дархтнууд огтхон ч анхаараагүй, хөдлөөгүй. Эцэст нь юу боллоо. Арав гаруй хүн архинд хордож нэг дор нас барсан аймшигт явдлын дараа ёстой л түргэн авахын үлгэрийг үзүүлж, дээр доргүй бужигнаж, архинаас татгалзах аян эхэлсэн. Хэдий хожимдсон ч гэсэн 2007 он улирч 2008 оноо угтах заагт ухаарч, гэмшихийн эхлэл ингэж тавигдсан.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Амьдралын үүсэл4
Дэлхий дээр амьдрал үүсэн эхлэж байхад амьд бүхнийг хөнөөдөг хэт ягаан туяа, нарны хүчтэй цацраг эрчимтэй байлаа. Иймээс ч амьдрал анхандаа зөвхөн далайд л байх боломжтой байлаа. Гэрэл нийлэгжил буюу ногоон ургамал хөгжихийн хэрээр агаарт чөлөөт хүчил хуримталж, түүний зарим хэсэг нь хэт ягаан туяа ионжсон цацрагийг шингээдэг озон хөшиг болон тогтов. Ийнхүү газар дээр амьдрал байх нөхцөл бүрджээ.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Амьдралын үүсэл3
Молекул өөрийгөө нөхөн төлжүүлэх чадвартай болсон үзэгдэл юм. Өөрөө өөрөөгий бүтээдэг анхны молекул нь энгийн полинуклеотид байсан бололтой. Молекулд бүтэц найрлагаараа түүнтэй ижил өөр молекул угсрах нь зөвхөн амьд тогтолцоонд байдаг хэв загвараар нийлэгжих, химийн нийлэгжилийн цоо шинэ хэлбэр үүсэх учиртай байна. Полинуклеотид молекул өөрийгөө нөхөн төлжүүлэх үйл явцад заримдаа алдаа гарч зарим шинэ молекул нь их молекулын хуулбар байдаггүй тохиолдол гардаг.
Амьдралын эволюцийн зам дахь нэг том алхам нь автотроф амьгүй бодисоор хооллолт үүссэн үзэгдэл юм. Амьд бодисын нөөц байнга багасаж байсан учир амьд биет орчин тойрныхоо энгийн амьгүй нэгдлүүдээс бие даан амьд бодис ниилэгжүүлэх чадвартай болжээ энэ нийлэгжилд шаардлагтай эрчим хүчийг амьд бие эсэлдүүлэх ангижруулах зэрэг хялбархан химийн урвалаар гаргах болов. Ингэж зарим нянд эрчим хүчний эх үүсвээр болж байгаа хемосинтез үүсчээ.
Амьдралын эволюцийн зам дахь нэг том алхам нь автотроф амьгүй бодисоор хооллолт үүссэн үзэгдэл юм. Амьд бодисын нөөц байнга багасаж байсан учир амьд биет орчин тойрныхоо энгийн амьгүй нэгдлүүдээс бие даан амьд бодис ниилэгжүүлэх чадвартай болжээ энэ нийлэгжилд шаардлагтай эрчим хүчийг амьд бие эсэлдүүлэх ангижруулах зэрэг хялбархан химийн урвалаар гаргах болов. Ингэж зарим нянд эрчим хүчний эх үүсвээр болж байгаа хемосинтез үүсчээ.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Амьдралын үүсэл12
Үлэмж молекулт бодис зарим нөхцөлд электролитийн оролцоотой тунадас байдлаар биш харин илүү өтгөн уусмал байдлаар их уусмал дотроо ялгарахыг коацерватын үзэгдэл гэдэг. Коацерватыг сэгсэрхэд жижиг дуслууд болон бутардаг коацерватын тусал гадаад байдлаараа амьд биеийн зарим шинжтэй төсөөтэйг А.И.Опарины судалгаа илрүүлжээ.А.И.Опарины үзэж байгаагаар бол коацерват дуслууд хоорондоо амьдралын төлөө тэмцэлтэй ойролцоо үйлдэлд орж орчиндоо илүү зохицсон, илүү бат тогтвортой дусал бүрэн бүтэн үлддэг байна. Амьдралын үүслийн гуравдахь алхам нь:
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Амьдралын үүсэл1
Тэр үед нар одоогиинхаас илүү хурц гэрэлтэн цацраг эрчим хүчний хүчтэй их булаг болж байна. Дэлхий дээрх амьдрал үүсэх анхны алхамнь амьгүй молекулаас амьд молекул үүсэх биологийн биш нийлэгжил байна. Америкийн химич С.Фокс, К.Дозе нар балар эртний дэлхий дээр байсан тийм нөхцөлд биологийн биш нийлэгжилээр уураг шиг бодис үүсэж болохыг тогтоожээ. Дэлхий дээрх амьдралын хоёр дахь алхам нь амьд бодис төрөх үзэгдэл байв. Академич А.И.Опарины үзлээр бол үлэмж молекулд бодис бүхэн өөрөө өтгөрч коацерват үүсгэх чадвартай байдаг аж.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Амьдралын үүслийн тухай орчин үеийн онол
Дэлхийн гадарга дээрх темпратур С100° буурахад их борооны үе ихэлсэн олон мянган жилийн турш өдөр шөнөгүй бороо орж, газарын хотгор хонхор усаар дүүрч далай тэнгис бий болжээ. Борооны халуун усанд анхны агаар дахь аммиак, нүүрс хүчлийн хий, метан дэлхийн гадаргын өнгөн давхрааны давс болон бусад бодис уусан угаагдсан байна. Анхны агаарт хэт ягаан туюа болон ионжсон туяаг шингээх чадвартай хүчил төрөгч озон байгаагүй учир энэ их цацраг эрчим хүч дэлхийн гадаргад асар их хүчтэй үйлчилсэн.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
хөгжилийн түүх
Биеийн тогтмол халуунтай болсон нь мөстлийн хэцүү нөхцөлийг даван туулж алс хүйтэн бүсэнд нэвтрэх болов. Энэ хоёр бүлэг амжилттай хөгжин шувуу агаарын дэлэнтэн газрын янз бүрийн орчныг эзэмшихэд араморфоз идиоадаптаци хоёрын аль аль нь нөлөөлжээ. Нугаламтны эволюцийн онцгой чухал ароморфоз бол уураг тархи үүссэн их тархи давхрааны дэвшил хөгжил юм.
Энэ бүхэн байгалийн амьтны мэдрэлийн үйл ажиллагааны төвшинг эрс дээшлүүлж нөхцөлт рефлексийн тогтолцоог нарийсган боловсронгуй болгож зан төрхийн олон хэлбэрийг бий болгосон байна. Ароморфоз эвалюц адгуусан өвгөөс хүнийг үүсгэсэн юм. Антропоген буюу хүнтний галавт амьтний ертөнцийн одоогийн төрх бүрэлдэн тогтсон байна.
Энэ бүхэн байгалийн амьтны мэдрэлийн үйл ажиллагааны төвшинг эрс дээшлүүлж нөхцөлт рефлексийн тогтолцоог нарийсган боловсронгуй болгож зан төрхийн олон хэлбэрийг бий болгосон байна. Ароморфоз эвалюц адгуусан өвгөөс хүнийг үүсгэсэн юм. Антропоген буюу хүнтний галавт амьтний ертөнцийн одоогийн төрх бүрэлдэн тогтсон байна.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Дэлхий дээрх амьдалын хөгжлийн түүх
Дэлхий, түүний амьдралын түүхийг олон галавуудыг багтаасан хэдэн эринд хуваадаг. Амьдрал анх 3.5 тэрбум орчим жилийн урьд далайд үүссэнийг шинжлэх ухаан тогтоожээ.
Амьдралын хөгжилийн эхний үе шатууд усны сэрүүхэн орчинд өнгөрөв. Амьд бие барагцаалбал 2-2.5 тэрбум жилийн тэртээ уснаас газарт шилжсин байна.
Ургамалын аймаг уснаас газар дээр анх гарснаас хойших хөгжилийнхөө явцад спороор үржихээс үрээр үржихэд шилжсэн өөр том ароморфоз гарсан. Палеозои эриний төгсгөл перм галавт нүцгэн үрт ургамал ихээхэн хөгжив.
Мезозои эриний эхний хагас ялангуяа юр галавт газарын ургамал дотор нүцгэн үртэн ноёрхсоны дараа нь нүцгэн үртэн далд үртэнээр солигдох шинэ ароморфоз гарав. Газрын нугаламтны дотор шувуу дэлэнтэн ноёрхох байр эзлэв.
Амьдралын хөгжилийн эхний үе шатууд усны сэрүүхэн орчинд өнгөрөв. Амьд бие барагцаалбал 2-2.5 тэрбум жилийн тэртээ уснаас газарт шилжсин байна.
Ургамалын аймаг уснаас газар дээр анх гарснаас хойших хөгжилийнхөө явцад спороор үржихээс үрээр үржихэд шилжсэн өөр том ароморфоз гарсан. Палеозои эриний төгсгөл перм галавт нүцгэн үрт ургамал ихээхэн хөгжив.
Мезозои эриний эхний хагас ялангуяа юр галавт газарын ургамал дотор нүцгэн үртэн ноёрхсоны дараа нь нүцгэн үртэн далд үртэнээр солигдох шинэ ароморфоз гарав. Газрын нугаламтны дотор шувуу дэлэнтэн ноёрхох байр эзлэв.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хөгжингүй орнууд өрөндөө баригдах нь
Аливаа улсын эдийн засгийн өсөлт, улсын өр хоёр шууд хамааралтайг батлах олон баримт бий. Жишээ нь 1981-1992 онд Бразил болон Өмнөд Америкийн эдийн засгийн өсөлт тухайн үеийн өрийн хямралаас үүдээд дөнгөж 1.4 хувьтай байсан гэдэг. Тэгвэл аж үйлдвэржсэн орнууд ч ялгаагүй өнөөдөр ийм байдалд ороод байна.
ОУВС-гаас гаргасан таамаглалаар 2014 он гэхэд хамгийн баян 10 орны улсын дундаж өр ДНБ-ий 78 хувиас 114 хувь болтлоо өсөхөөр байгаа юм. Япон улс 2007 онд ДНБ-ий 170.6 хувьтай, Итали 113.2 хувьтай тэнцэх хэмжээний зээлийг хойч үедээ “бэлэглэжээ”.
Мөн 2014 он гэхэд АНУ-д 1946-1964 оны хүн амын хурдтай өсөлт /BABY BOOM/-ийн үеийнхэн олноороо тэтгэврийн насанд хүрэх учраас төсөвт үлэмж даралт үзүүлнэ гэж тооцоолж байна. Үүний зэрэгцээ өнөөгийн хямралаас үүдээд татварын орлого эрс буурна гэж тэд үзэж байгаа юм.
Харин Хятад, Энэтхэг зэрэг эрчимтэй аж үйлдвэржиж буй орнуудад байдал харьцангуй сайн байх нь. Тэдний өр дунджаар ДНБ-ий 35-37 хувь хүртэл буурах байх гэж ОУВС үзэж байна.
ОУВС-гаас гаргасан таамаглалаар 2014 он гэхэд хамгийн баян 10 орны улсын дундаж өр ДНБ-ий 78 хувиас 114 хувь болтлоо өсөхөөр байгаа юм. Япон улс 2007 онд ДНБ-ий 170.6 хувьтай, Итали 113.2 хувьтай тэнцэх хэмжээний зээлийг хойч үедээ “бэлэглэжээ”.
Мөн 2014 он гэхэд АНУ-д 1946-1964 оны хүн амын хурдтай өсөлт /BABY BOOM/-ийн үеийнхэн олноороо тэтгэврийн насанд хүрэх учраас төсөвт үлэмж даралт үзүүлнэ гэж тооцоолж байна. Үүний зэрэгцээ өнөөгийн хямралаас үүдээд татварын орлого эрс буурна гэж тэд үзэж байгаа юм.
Харин Хятад, Энэтхэг зэрэг эрчимтэй аж үйлдвэржиж буй орнуудад байдал харьцангуй сайн байх нь. Тэдний өр дунджаар ДНБ-ий 35-37 хувь хүртэл буурах байх гэж ОУВС үзэж байна.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Эдийн засгийг үнэлэх үндсэн 3 үнэлэлт байдаг.
1. Анхдагч үнэлэлт нь анхан шатны хэрэгцээгээ хангах чадвартай байх явдал.
2. Хоёр дахь үнэлэлт нь хүн өөрийгөө илэрхийлэх чадвартай байх явдал юм.
3. Гурав дахь үнэлэлт нь сонголт хийх чадвартай байх явдал юм.
Дээрх үнэлэлтүүдтэй холбоотойгоор хөгжлийн гурван зорилт урган гарч ирдэг.
1. Анхдагч зорилт нь амьдралын хэрэгцээ болох хоол хүнс, эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, нийгмийн хамгааллыг сайжруулж, нийгэм дэх хуваарилалтыг тэгш, шударга болгоход оршино.
2. Хоёр дахь зорилт нь амьжиргааны түвшинг нэмэгдүүлэх. Тухайлбал, хүн амын орлогыг өсгөх, ажлын байрыг өсгөх, боловсролын түвшинг дээшлүүлэх. Ингэсээр хүн өөрийгөө илэрхийлэх чадварыг нэмэгдүүлэх боломжтой болно.
3. Гуравдахь зорилт нь хүний эдийн засгийн болон нийгмийн сонголтын хүрээг өргөтгөх.
2. Хоёр дахь үнэлэлт нь хүн өөрийгөө илэрхийлэх чадвартай байх явдал юм.
3. Гурав дахь үнэлэлт нь сонголт хийх чадвартай байх явдал юм.
Дээрх үнэлэлтүүдтэй холбоотойгоор хөгжлийн гурван зорилт урган гарч ирдэг.
1. Анхдагч зорилт нь амьдралын хэрэгцээ болох хоол хүнс, эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, нийгмийн хамгааллыг сайжруулж, нийгэм дэх хуваарилалтыг тэгш, шударга болгоход оршино.
2. Хоёр дахь зорилт нь амьжиргааны түвшинг нэмэгдүүлэх. Тухайлбал, хүн амын орлогыг өсгөх, ажлын байрыг өсгөх, боловсролын түвшинг дээшлүүлэх. Ингэсээр хүн өөрийгөө илэрхийлэх чадварыг нэмэгдүүлэх боломжтой болно.
3. Гуравдахь зорилт нь хүний эдийн засгийн болон нийгмийн сонголтын хүрээг өргөтгөх.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хөгжлийн үндсэн 3 зорилго
1. Амьдралыг тэтгэгч бараа, үйлчилгээ болох хүнс, орон сууц, эрүүл мэндийн хамгаалалт, аюулгүй байдлын хангамж, нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх, хүрэлцээтэй байлгах.
2. Орлогын өсөлтийн зэрэгцээ ажлын байрны өсөлт, чанартай боловсрол, соёлын болон хүмүүнлэгийн үнэт зүйлд ихээхэн анхаарах талыг хамрах амьдралын түвшний дээшлэлт.
3. Бусад хүмүүс улс орноос хамааралт байдал, захирагдах байдлыг сулруулахын тулд эдийн засаг, нийгэм дэх сонголтын өргөн бололцоог хувь хүн нийгэмд олгох.
2. Орлогын өсөлтийн зэрэгцээ ажлын байрны өсөлт, чанартай боловсрол, соёлын болон хүмүүнлэгийн үнэт зүйлд ихээхэн анхаарах талыг хамрах амьдралын түвшний дээшлэлт.
3. Бусад хүмүүс улс орноос хамааралт байдал, захирагдах байдлыг сулруулахын тулд эдийн засаг, нийгэм дэх сонголтын өргөн бололцоог хувь хүн нийгэмд олгох.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хөгжлийн эдийн засаг2
Хөгжлийн эдийн засгийн ухаан нь улсын идэвхтэй үүрэг, эдийн засгийн шилжилтийн асуудлаар шийдвэр гаргах үйл ажиллагаааны зохицуулалтыг чухал хэрэгслүүр хэмээн авч үздэг. Хөгжлийн харьцуулсан түвшнүүдийг хэмжих нь үнэхээр төвөгтэй статистикийн арга замаар, ординал хэмжээсээр нэг улс нөгөөгөө бодвол илүү хөгжсөн болон амьдралын стандартын өсөлтийн түвшний ялгааг тайлбарлах, боломжтой гэж үздэг. Харин кардинал хэмжээсийг өндөр хөгжсөн нэг улс нөгөөгөө бодвол хэд дахин, эсвэл хэдээр илүү хөгжсөнийг гаргахдаа хэрэглэдэг.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хөгжлийн эдийн засаг1
Эдийн засгийн хөгжлийг “бүх нийгмийн системийг урагш чиглэсэн хөдөлгөөн”-өөр тодорхойлж болно. Хөгжлийн эдийн засгийн ухаан хэдийгээр эдийн засгийн ухааны бусад хэсгүүдийн ойролцоо ойлголт, зарчмуудыг шууд буюу хувиргасан хэлбэрээр ашиглах боловч шинжилгээний өөрийн арга барилыг түргэн бий болгожээ. Хөгжлийн эдийн засаг ухаан нь өргөн хэмжээний асуудлыг хамаарна. Үйлдвэрлэлийн хомс нөөцийг үр өгөөжтэй ашиглах, тэдгээрийн тогтвортой өсөлтийг хангахын зэрэгцээ эдийн засаг, нийгэм, улс төр, зохион байгуулалтын механизмыг судална
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хөгжлийн эдийн засаг
Хөгжлийн эдийн засаг нь эдийн засаг, улс төр эдийн засгийн ухааны хамгийн шинэ хөгжиж буй салбар юм. Хөгжлийн эдийн засаг нь янз бүрийн үзэл баримтлал, учир шалтгаантай, эдийн засгийн нарийн төвөгтэй асуудлыг шийдвэрлэхэд шаардлагатай шинэ санаа, шинэ хандлагыг бий болноход чиглэсэн, орчин үеийн буурай хөгжилтэй гуравдагч орнуудын тухай шинжлэх ухаан бөгөөд үндэслэгч нь 1979 онд Нобелийн шагнал хүртсэн Артур Луйс, Теодер Шульц нар юм. Хөгжлийн эдийн засгийн гол зорилго нь дэлхийн хүн амын 2/3-ын материаллаг амьдралыг дээшлүүлэхийн тулд гуравдагч ертөнцийн эдийн засгийг сайтар ойлгож, танин мэдэхэд тусалахад оршино. Эдийн засгийн хөгжил = эдийн засгийн өсөлт+өөрчлөлтийг багтаана. Хөгжлийн үйл явцад эдийн засгийн өсөлтийг бодвол чанарын хэмжигдэхүүнүүд чухал үүрэгтэй.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хямарлаас гарах3
"4 орны удирдагчдын уулзалтаар ямар нэгэн чухал дохио өгөх эрмэлзэлтэй гэж хэлж байгааг би сайшааж байна. Нэгдүгээр дохио нь 4 орон хамтын ажиллагаа өрнүүлж, өөрийгөө ганцаардуулахгүй, хямралаас гарахыг харуулах. Хоёр дахь дохио нь 4 орон эдийн засгийн хамтын ашиг сонирхолтой, энэхүү ашиг сонирхол нь ямар нэгэн ач холбогдлоороо хөгжсөн орнуудын ашиг сонирхолтой адилгүй гэдгийг харуулах болно гэж би үзэж байна" гэж тэр тэмдэглэжээ.
Өнөөгийн эдийн засгийн хямралын байдалд, 4 орны удирдагчид энэ уулзалтаар, цаашид хамтран ажиллаж банк санхүүгийн хямралтай хамтаар тэмцэхийг эрэн хайх болно./Баясгалан орчуулав/
Өнөөгийн эдийн засгийн хямралын байдалд, 4 орны удирдагчид энэ уулзалтаар, цаашид хамтран ажиллаж банк санхүүгийн хямралтай хамтаар тэмцэхийг эрэн хайх болно./Баясгалан орчуулав/
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хямарлаас гарах2
ОХУ-ын Эдийн засгийн дээд сургуулийн макро эдийн засгийн судалгааны газрын дарга, Оросын Төв банкны дэд ерөнхийлөгч байсан Сергей Алексашенко хэлэхдээ: 4 орон эдийн засгийн хөгжлийн талаар маш их харилцан нөхвөрлөх чанартай байгаа, талууд хамтын ажиллагаагаа эрчимжүүлэх нь өнөөгийн хямралыг даван туулахад алс хэтийн ач холбогдолтой гэж гэжээ.
4 орны удирдагчдын болох гэж байгаа уулзалтын талаар, Оросын шилжилтийн үеийн эдийн засгийн судалгааны газрын мэргэжилтэн Лев фрейнкман хэлэхдээ: энэ нь 4 орны төрийн тэргүүн нарын анхны уулзалт байгаа хэдий ч, уулзалт нь маш чухал бэлэг тэмдгийн чанартай ач холбогдолтой юм гэжээ.
4 орны удирдагчдын болох гэж байгаа уулзалтын талаар, Оросын шилжилтийн үеийн эдийн засгийн судалгааны газрын мэргэжилтэн Лев фрейнкман хэлэхдээ: энэ нь 4 орны төрийн тэргүүн нарын анхны уулзалт байгаа хэдий ч, уулзалт нь маш чухал бэлэг тэмдгийн чанартай ач холбогдолтой юм гэжээ.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хямарлаас гарах1
"Хятад, Орос, Энэтхэг, Бразил 4 орон эдийн засаг хөгжсөн гол цогцоос нэн эрт хямралаас ангижирч, хямралын дараах эдийн засгийн түргэн хөгжлийг угтан авчрах болно гэж би үзэж байна. Учир нь энэ 4 орны олон улсын орлого зарлага тэнцвэрт байдал, өр шир, алдагдлын хэмжээ зэрэг макро эдийн засгийн үзүүлэлт сайн байна. Үүний зэрэгцээ, эдгээр орнууд хүрэлцээтэй нөөц мөнгөтэй, дотоодын их эрэлт хэрэгцээгээрээ хямралтай тэмцэх өөр өөрийн арга барилаа хэрэгжүүлж байна" гэж Лев фрейнкман тэмдэглэжээ.
"БРИК-ийн 4 орон" гэдгийн ухагдахууныг Goldman Sachs компани дэвшүүлжээ. Уг 4 орны хүн ам дэлхийн хүн амны 42 хувийг эзэлж байна. 2008 онд 4 орны GDP дэлхийн GDP-ны 14.6 хувь, худалдааны хэмжээ нь дэлхийн худалдааны хэмжээний 12.8 хувийг тус тус эзэлжээ.
"БРИК-ийн 4 орон" гэдгийн ухагдахууныг Goldman Sachs компани дэвшүүлжээ. Уг 4 орны хүн ам дэлхийн хүн амны 42 хувийг эзэлж байна. 2008 онд 4 орны GDP дэлхийн GDP-ны 14.6 хувь, худалдааны хэмжээ нь дэлхийн худалдааны хэмжээний 12.8 хувийг тус тус эзэлжээ.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
"БРИК-ийн 4 орон" эдийн засгийн хямралаас тэрүүлж гарах хүчин чадал
Бразил, Орос, Хятад, Энэтхэг 4 орны удирдагчдын уулзалт 16-нд ОХУ-ын Екатеринбургт болно. Тухайн үед шинээр хөгжиж байгаа эдийн засгийн 4 цогцын удирдагчид дэлхийн эдийн засгийн одоогийн байдал болон олон улсын бусад асуудлыг авч хэлэлцэнэ. ОХУ-ын холбогдох мэргэжилтэн, одоогийн эдийн засгийн байдалд, "БРИК-ийн 4 орон" эдийн засаг хөгжсөн гол цогцоос бүр эрт эдийн засгийн хямралаас гарах найдлагатай байна гэж үзэж байна.
Өнөөгийн дэлхийн хөгжсөн эдийн засгийн гол цогц эдийн засгийн бууралтад орсон байдалд, "БРИК-ийн 4 орн" -ы эдийн засгийн хөгжлийн байдал эрмэлзэл төрүүлж байна. ОХУ-ын Ерөнхий сайдын орлогч Сергей Иванов 6-р сарын эхээр хэлэхдээ: "БРИК-ийн 4 орн"-ы эдийн засгийн хөгжлийн хандлага хүчтэй байгаа. Өнөөгийн эдийн засгийн хямралаас эдгээр орнууд тэрүүлэн гарна гэдэгт итгэх ёстой юм гэжээ. Оросын шилжилтийн үеийн эдийн засгийн судалгааны газрын мэргэжилтэн Лев фрейнкман энэх үзлийг сайшааж байна
Өнөөгийн дэлхийн хөгжсөн эдийн засгийн гол цогц эдийн засгийн бууралтад орсон байдалд, "БРИК-ийн 4 орн" -ы эдийн засгийн хөгжлийн байдал эрмэлзэл төрүүлж байна. ОХУ-ын Ерөнхий сайдын орлогч Сергей Иванов 6-р сарын эхээр хэлэхдээ: "БРИК-ийн 4 орн"-ы эдийн засгийн хөгжлийн хандлага хүчтэй байгаа. Өнөөгийн эдийн засгийн хямралаас эдгээр орнууд тэрүүлэн гарна гэдэгт итгэх ёстой юм гэжээ. Оросын шилжилтийн үеийн эдийн засгийн судалгааны газрын мэргэжилтэн Лев фрейнкман энэх үзлийг сайшааж байна
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ10
Өнгөрсөн онд банкны салбарын нийт активын хэмжээ 47.4 хувь буюу 107.0 тэрбум төгрөгөөр өсч, дотоодын нийт бүтээгдхүүний 29.4 хувьд, иргэд байгууллагын харилцах хадгаламж 20 хувьд хүрсэн нь 1999-2000 онтой харьцуулахад таван хувиар, харин нийт олгосон зээлийн хувьд 23 хувьд хүрсэн нь 1999 оноос 3 дахин, 2000 оноос 2 дахин өслөө. Эдгээр үзүүлэлт нь банкны системийн хөгжил, түүний улс орны эдийн засгийн үйл ажиллагаанд гүйцэтгэж байгаа үүргийг тодорхойлдог. Уг үзүүлэлтээс нийт актив/ДНБ АНУ-д 280, Германид 196, Хятадад 157, Оросод 34, Болгард 40 хувь байгаатай харьцуулан үзэхэд санхүүгийн зуучлалын түвшин манай
оронд сул байна. Гэхдээ Армени, Казакстан зэрэг шилжилтийн эдийн засагтай орнуудаас өндөр байгаа юм.
Банкны үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөл авсан 16 банкнаас 4 том гэгдэх банкинд банкны салбарын нийт активийн 70 гаруй хувь нь ногдож байна. Үлдэх 12 банкны хувьд зах зээлд эзлэх хувийн жин, өрсөлдөх чадвар, тэдгээрээр дамжих санхүүгийн зуучлал харьцангуй бага хэвээр байна. 2000 оны байдлаар төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой банкуудад банкны салбарын нийт хадгаламжийн үлдэгдлийн 69.9 хувь, харилцах дансны үлдэгдлийн 81.7 хувь, Засгийн газрын харилцах хадагаламжийн 91 хувь нь төвлөрч байсан бол 2001 онд хувийн өмчит банкууд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулах болсноор төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой банкуудад нийт хадгаламжийн 58.6 хувь, харилцах дансны үлдэгдлийн 77.9 хувь, Засгийн газрын харилцах хадагаламжийн 89.4 хувь нь байрших болж, хувийн өмчит банкуудын санхүүгийн салбарын зуучлалд оруулах хувь нэмэр бага ч гэсэн нэмэгджээ.
Дээрх байдлаас дүгнэж үзэхэд олон нийтээс банкинд итгэх итгэл нэмэгдэж, санхүүгийн зуучлалын эрх зүйн таатай орчин бий болж, банкны салбарын эдийн засагт гүйцэтгэх үүрэг өсч байгаа хэдий ч энэхүү үүрэг оролцоо нь хязгаарлагдмал бага хэмжээтэй, бүтцийн хувьд төвлөрлийн эрсдэлийг агуулсан, төрийн өмчийн оролцоо өндөр, хямралд өртөмтгий байж болох сул талуудыг агуулж байв. Иймд банк, санхүүгийн салбарыг бодит эдийн засагтаа нөлөөлөхүйц чадвар бүхий салбар болгож хөгжүүлэх шаардлага зүй ёсоор тавигдаж, санхүүгийн салбарын бүтцийн өөрчлөлтийг цаашид гүнгийрүүлэн, санхүүгийн салбарыг урт хугацаанд хөгжүүлэх үзэл баримтлал, дунд хугацааны стратегийн баримт бичгийг боловсруулсан. Уг баримт бичгийг Улсын Их Хурлаас сайшаан дэмжсэн тул санхүүгийн салбарыг эрүүлжүүлэх, хөгжлийг нь түргэтгэх талаар олон улсын санхүүгийн байгууллагуудтай хамтран Засгийн газар, Монголбанк хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлж байна.
Энэхүү хөтөлбөрийн хүрээнд банк санхүүгийн бизнесийн эрх зүйн орчинг улам боловсронгуй болгох, ялангуяа банкны зээл эргэж заавал төлөгддөг байх зарчмыг бүрэн хэрэгжүүлэхэд бэрхшээл учруулж байгаа хуулийн заалтуудыг өөрчлөх, банкны боловсон хүчинг давтан сургах, банк санхүүгийн байгууллагуудын үйл ажиллагааг нийтэд нээлттэй ил тод болгох, хөдөө орон нутагт банкны үйлчилгээг өргөжүүлэх, банк санхүүгийн ажил үйлчилгээний үндэсний стандардыг олон улсын жишигт нийцүүлэн баталж мөрдүүлэх, банкны дотоод хяналт, хамтын удирдлагын зарчмуудыг нэвтрүүлж хэвшүүлэх зэрэг өргөн хүрээтэй арга хэмжээнүүдийг авч байна. Үүнд юуны өмнө Монгол Улсын зээлийн зах зээлд үүссэн гажуудлыг арилгах явдал байв.
оронд сул байна. Гэхдээ Армени, Казакстан зэрэг шилжилтийн эдийн засагтай орнуудаас өндөр байгаа юм.
Банкны үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөл авсан 16 банкнаас 4 том гэгдэх банкинд банкны салбарын нийт активийн 70 гаруй хувь нь ногдож байна. Үлдэх 12 банкны хувьд зах зээлд эзлэх хувийн жин, өрсөлдөх чадвар, тэдгээрээр дамжих санхүүгийн зуучлал харьцангуй бага хэвээр байна. 2000 оны байдлаар төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой банкуудад банкны салбарын нийт хадгаламжийн үлдэгдлийн 69.9 хувь, харилцах дансны үлдэгдлийн 81.7 хувь, Засгийн газрын харилцах хадагаламжийн 91 хувь нь төвлөрч байсан бол 2001 онд хувийн өмчит банкууд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулах болсноор төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой банкуудад нийт хадгаламжийн 58.6 хувь, харилцах дансны үлдэгдлийн 77.9 хувь, Засгийн газрын харилцах хадагаламжийн 89.4 хувь нь байрших болж, хувийн өмчит банкуудын санхүүгийн салбарын зуучлалд оруулах хувь нэмэр бага ч гэсэн нэмэгджээ.
Дээрх байдлаас дүгнэж үзэхэд олон нийтээс банкинд итгэх итгэл нэмэгдэж, санхүүгийн зуучлалын эрх зүйн таатай орчин бий болж, банкны салбарын эдийн засагт гүйцэтгэх үүрэг өсч байгаа хэдий ч энэхүү үүрэг оролцоо нь хязгаарлагдмал бага хэмжээтэй, бүтцийн хувьд төвлөрлийн эрсдэлийг агуулсан, төрийн өмчийн оролцоо өндөр, хямралд өртөмтгий байж болох сул талуудыг агуулж байв. Иймд банк, санхүүгийн салбарыг бодит эдийн засагтаа нөлөөлөхүйц чадвар бүхий салбар болгож хөгжүүлэх шаардлага зүй ёсоор тавигдаж, санхүүгийн салбарын бүтцийн өөрчлөлтийг цаашид гүнгийрүүлэн, санхүүгийн салбарыг урт хугацаанд хөгжүүлэх үзэл баримтлал, дунд хугацааны стратегийн баримт бичгийг боловсруулсан. Уг баримт бичгийг Улсын Их Хурлаас сайшаан дэмжсэн тул санхүүгийн салбарыг эрүүлжүүлэх, хөгжлийг нь түргэтгэх талаар олон улсын санхүүгийн байгууллагуудтай хамтран Засгийн газар, Монголбанк хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлж байна.
Энэхүү хөтөлбөрийн хүрээнд банк санхүүгийн бизнесийн эрх зүйн орчинг улам боловсронгуй болгох, ялангуяа банкны зээл эргэж заавал төлөгддөг байх зарчмыг бүрэн хэрэгжүүлэхэд бэрхшээл учруулж байгаа хуулийн заалтуудыг өөрчлөх, банкны боловсон хүчинг давтан сургах, банк санхүүгийн байгууллагуудын үйл ажиллагааг нийтэд нээлттэй ил тод болгох, хөдөө орон нутагт банкны үйлчилгээг өргөжүүлэх, банк санхүүгийн ажил үйлчилгээний үндэсний стандардыг олон улсын жишигт нийцүүлэн баталж мөрдүүлэх, банкны дотоод хяналт, хамтын удирдлагын зарчмуудыг нэвтрүүлж хэвшүүлэх зэрэг өргөн хүрээтэй арга хэмжээнүүдийг авч байна. Үүнд юуны өмнө Монгол Улсын зээлийн зах зээлд үүссэн гажуудлыг арилгах явдал байв.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ9
Хөдөө аж ахуйн банкинд бүтцийн өөрчлөлт хийх талаар Засгийн газар, олон улсын санхүүгийн байгууллагуудтай гэрээ байгуулан ажиллаж санхүүгийн дэмжлэг туслалцаа үзүүлснээр тус банкны санхүү төлбөрийн чадвар өмнөх онуудтай харьцуулахад эрс дээшилсэн нь хөдөө орон нутагт харилцагчдын банкинд итгэх итгэлийг нэмэгдүүлэхэд гол нөлөө үзүүлэв. Банкны системийн хэмжээгээр өөрийн хөрөнгө нийт активийн зохистой харьцаа 2001 оны эцэст 24.6, төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадвар 48.5 хувьтай байгаа нь Монголбанкаас тогтоосон хэмжээ, олон улсын жишгээс өндөр байгаа бөгөөд банкны системийн санхүү төлбөрийн чадвар сайн байгааг харуулж байна.
Өнгөрсөн онд банкны салбарын
Өнгөрсөн онд банкны салбарын
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОг8
Одоо манай улсад 15 дотоодын банк, гадаадын банкны салбар нэг, 50 гаруй банк бус санхүүгийн байгууллага, 130 гаруй хадгаламж зээлийн хоршоо, 40 гаруй үнэт цаасны компани, 13 арилжааны даатгалын байгууллага, 64 валютын арилжааны цэг, 400 гаруй барьцаалан зээлдүүлэх газар санхүүгийн зуучлалын үйл ажиллагаа эрхэлж байна.
Өнгөрсөн онд дотоодын нийт бүтээгдхүүний өсөлт хөдөө аж ахуй болон бусад зарим салбаруудын бууралтаас шалтгаалан бага өсөлттэй байсан боловч банкуудаас зээл санхүүжилт түлхүү оруулсан аж үйлдвэрийн салбарт өсөлт гарсан, мөн иргэд, байгууллагын банкинд итгэх итгэл дээшилснээр банкуудын эх үүсвэр, төлбөрийн чадвар сайжирч байна. Банкны системийн хэмжээгээр нийт актив 2000 оноос 152 тэрбум төгрөгөөр, 2001 оноос 45 тэрбум төгрөгөөр өсч 2002 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар 377.6 тэрбум төгрөгт хүрлээ. Харилцах хадгаламж өнгөрсөн жил хагасын хугацаанд 100 илүү тэрбум төгрөгөөр өсөв
Өнгөрсөн онд дотоодын нийт бүтээгдхүүний өсөлт хөдөө аж ахуй болон бусад зарим салбаруудын бууралтаас шалтгаалан бага өсөлттэй байсан боловч банкуудаас зээл санхүүжилт түлхүү оруулсан аж үйлдвэрийн салбарт өсөлт гарсан, мөн иргэд, байгууллагын банкинд итгэх итгэл дээшилснээр банкуудын эх үүсвэр, төлбөрийн чадвар сайжирч байна. Банкны системийн хэмжээгээр нийт актив 2000 оноос 152 тэрбум төгрөгөөр, 2001 оноос 45 тэрбум төгрөгөөр өсч 2002 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар 377.6 тэрбум төгрөгт хүрлээ. Харилцах хадгаламж өнгөрсөн жил хагасын хугацаанд 100 илүү тэрбум төгрөгөөр өсөв
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ7
Хөрөнгийн зах зээлийг идэвхжүүлэн хөгжүүлэх замаар нийгэмд үүсч бий болсон санхүүгийн хуримтлалыг бодит секторт хөрөнгө оруулах боломж бүрдүүлэх бөгөөд мөнгөний бодлогыг тодорхойлоход ч чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
Иймд Хөрөнгийн биржийн санхүү төлбөрийн чадварыг дээшлүүлэх, үүнд хөрөнгийн биржээс хувьцаа эзэмшигчдэд төлөх өглөгийг улсаас шуурхай шийдвэрлэх, үнэт цаасны хадгаламж, төлбөр тооцооны үйл ажиллагааг Хөрөнгийн биржээс тусгаарлан банкуудаар дамжуулан хэрэгжүүлэх, Засгийн газраас ам.долларын богино хугацааны өрийн бичиг гаргах, гадаадын байгууллага, арилжааны банкны хувьцаа, өрийн бичгийг хөрөнгийн биржээр дамжуулан арилжаалах, даатгалын хуримтлалыг хөрөнгийн захад оруулах боломжийг судлах, үнэт цаасны зах зээлд оролцогчдод тавих хяналтыг сайжруулах, хувьцаат компаниудын санхүүгийн тайлан мэдээг олон түмэнд хүртээлтэй ил тод болгох, компаниудад зэрэглэл тогтоох зэрэг хөрөнгийн захыг хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөр боловсруулж, цогцолбор арга хэмжээ авах нь санхүүгийн захын нэгэн чухал хэсэг болох хөрөнгийн захын үйл ажиллагааг идэвхжүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.
Иймд Хөрөнгийн биржийн санхүү төлбөрийн чадварыг дээшлүүлэх, үүнд хөрөнгийн биржээс хувьцаа эзэмшигчдэд төлөх өглөгийг улсаас шуурхай шийдвэрлэх, үнэт цаасны хадгаламж, төлбөр тооцооны үйл ажиллагааг Хөрөнгийн биржээс тусгаарлан банкуудаар дамжуулан хэрэгжүүлэх, Засгийн газраас ам.долларын богино хугацааны өрийн бичиг гаргах, гадаадын байгууллага, арилжааны банкны хувьцаа, өрийн бичгийг хөрөнгийн биржээр дамжуулан арилжаалах, даатгалын хуримтлалыг хөрөнгийн захад оруулах боломжийг судлах, үнэт цаасны зах зээлд оролцогчдод тавих хяналтыг сайжруулах, хувьцаат компаниудын санхүүгийн тайлан мэдээг олон түмэнд хүртээлтэй ил тод болгох, компаниудад зэрэглэл тогтоох зэрэг хөрөнгийн захыг хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөр боловсруулж, цогцолбор арга хэмжээ авах нь санхүүгийн захын нэгэн чухал хэсэг болох хөрөнгийн захын үйл ажиллагааг идэвхжүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ7
Иймээс биржийн индекс эдийн засгийн гол үзүүлэлт болон мөнгөний бодлогод хэрэглэгдэж чадахгүй хэдэн жил өнгөрч байна. Хувьцаа эзэмшигчид нэг тэрбум гаруй төгрөгөө хөрөнгийн биржээс одоо болтол авч чадаагүй хэвээр байна. Харин хөрөнгийн биржийн хувьд нааштай гэж хэлж болох Барилга корпорацийн "Шинэ Зуун" бондын арилжаа нь компаниудын хувьд санхүүжилтийн эх үүсвэрээ хөрөнгийн зах зээлээс олж авах анхны алхам болов. Энэ нь үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд зөвхөн банкны зээлээр санхүүжилтийн эх үүсвэр хайх шаардлагагүй, хөрөнгийн биржээр дамжуулан хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр хуримтлуулах боломжтойг харууллаа.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ6
Юуны түрүүн санхүүгийн зах зээлийг иж бүрнээр нь байгуулж хөгжүүлэх бүх нөхцөл бололцоог бүрдүүлмээр байна. Ялангуяа хөрөнгийн захын үйл ажиллагааг эрүүлжүүлэх шаардлага зүй ёсоор тавигдаж байна.
Энд цөөн хэдэн тоо дурдья. Хөрөнгийн Биржээр өнгөрсөн онд хийгдсэн нийт гүйлгээний үнийн дүнд Засгийн газрын бонд 90 гаруй хувийг эзэлж байхад хувьцааны арилжаа тавхан хувь буюу хоёр тэрбум төгрөг ч хүрэхгүй байгаа бөгөөд нийт арилжаалагдсан хувьцааны үнийн дүнгийн 30 орчим хувь буюу 504.1 сая төгрөгийн гүйлгээг төрийн мэдлийн үнэт цаасны арилжаа эзэлж байгаас үзэхэд хөрөнгө оруулагчид хөрөнгийн зах зээлд итгэх итгэл алдарч, улмаар хөрөнгийн захын үйл ажиллагаа идэвхгүй болсныг гэрчилж байна
Энд цөөн хэдэн тоо дурдья. Хөрөнгийн Биржээр өнгөрсөн онд хийгдсэн нийт гүйлгээний үнийн дүнд Засгийн газрын бонд 90 гаруй хувийг эзэлж байхад хувьцааны арилжаа тавхан хувь буюу хоёр тэрбум төгрөг ч хүрэхгүй байгаа бөгөөд нийт арилжаалагдсан хувьцааны үнийн дүнгийн 30 орчим хувь буюу 504.1 сая төгрөгийн гүйлгээг төрийн мэдлийн үнэт цаасны арилжаа эзэлж байгаас үзэхэд хөрөнгө оруулагчид хөрөнгийн зах зээлд итгэх итгэл алдарч, улмаар хөрөнгийн захын үйл ажиллагаа идэвхгүй болсныг гэрчилж байна
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ5
Банкгүйгээр нийгмийн хөгжлийг санхүүжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийг хуримтлуулах, дахин хуваарилах боломжгүй бөгөөд нийгмийн баялагийн хэм хэмжүүр болсон мөнгө, түүний ханш, банкны системийн тогтвортой найдвартай байдал, хөгжлөөс улс орны эдийн засгийн хөгжлийн хурдац ихээхэн хамаардаг. Иймд үр ашигтай банкны тогтолцоо ажиллах бүх нөхцөлийг бүрдүүлэх, банкны системд, төгрөгийн худалдан авах чадварт иргэд, олон нийт, гадаадын хөрөнгө оруулагчдаас итгэх итгэлийг нэмэгдүүлэх, дотоод хуримтлалыг бий болгох, хөрөнгө гадаадад гарах явдлыг хязгаарлан гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалтыг дэмжин урамшуулах замаар эх үүсвэрийг эдийн засгийн үр ашигтай төслүүдийг санхүүжүүлж, ажлын байр бий болгох, үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийг сэргээж, хөгжүүлэх замаар улс орны дотоод хүчин чадлыг нэмэгдүүлж ард түмнийхээ амьдралыг сайжруулах нөхцөлийг бүрдүүлэх боломж бидэнд байна.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ4
Иймд эдийн засгийн гол чухал асуудлуудыг улс төрийн намууд харилцан зөвшилцөж шийдвэрлэж байх тийм механизм системийг бий болгох саналыг би өмнө нь тавьж байсан. Энэхүү саналыг ажил хэрэг болгохыг Улсын Их хурал, Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөлд уриалж байна.
Сүүлийн олон арван жилийн үйл ажиллагаанаас судалж үзэхэд бид зөвхөн улсын тодотголтой төсөв, өмч хөрөнгийн аюулгүй байдлын талаар байнга анхаарч байснаас биш бизнес эрхлэгчдийн аюулгүй байдлыг хангахад чиглэгдсэн нэг ч дорвитой арга хэмжээ аваагүй байна. Иймд төрөөс баримтлах үндэсний аюулгүй байдлын бодлого, үндсэн чиглэлд энэ талаар тодорхой бүлэг заалт оруулах саналтай байна.
Сүүлийн олон арван жилийн үйл ажиллагаанаас судалж үзэхэд бид зөвхөн улсын тодотголтой төсөв, өмч хөрөнгийн аюулгүй байдлын талаар байнга анхаарч байснаас биш бизнес эрхлэгчдийн аюулгүй байдлыг хангахад чиглэгдсэн нэг ч дорвитой арга хэмжээ аваагүй байна. Иймд төрөөс баримтлах үндэсний аюулгүй байдлын бодлого, үндсэн чиглэлд энэ талаар тодорхой бүлэг заалт оруулах саналтай байна.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ3
Гадаад дотоодын хөрөнгө оруулагч нар тухайн улсад хөрөнгө оруулалт хийхдээ улс төр, эдийн засгийн тогтвортой таатай нөхцөл байдал байгаа эсэхийг тэргүүн ээлжинд авч үздэг. Гэтэл манай улс төрийн намууд эдийн засгийн чухал асуудлуудыг урт удаан хугацаанд тогтвортой хэрэгжүүлэх шаардлагатайг мэдсээрбайж бие биенээ буруутгах, муулж үгүйсгэх талаас нь ханддагаас гадаад талд бодлогын чанартай асуудлууд ямар улс төрийн хүчин засгийн эрхэнд гарахаас хамааран байнга өөрчлөгдөх юм байна гэсэн ойлголтыг төрүүлж хөрөнгө оруулагчдыг өөрсдөөсөө түлхэн үргээхэд хүргэж байна.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ2
Тэгвэл эдгээр гажуудлыг шуурхай арилгах нь бидний өмнө тулгарч байгаа гол асуудал бөгөөд үүний тулд татвараа нэмж ажилгүйчүүдэд тэтгэмж олгон, гадаадаас өр зээл тавин урд хормойгоо хойд хормойгоороо нөхөж явах хэрэггүй, гагцхүү байгаа боломжоо гадаад дотоод гэлтгүй бүрэн дүүрэн ашиглах хэрэгтэй байна. Энд би бодлогын олон арга хэмжээнүүдийг жагсаан яримааргүй байна. Гагцхүү эдийн засгийн бодлогыг тогтвортой хэрэгжүүлэх, бизнес эрхлэгчдийн аюулгүй байдлыг хангах болон өнөөдрийн банк санхүүгийн системд тулгарч байгаа бэрхшээлийг даван туулах арга замтай холбогдсон цөөн хэдэн чухал санал байгаагаа та бүхэнтэй хуваалцах гэсэн юм.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГ
Юуны өмнө илтгэлээ олон түмний санаа сэтгэлийг зовоон түгшээж байгаа зарим нэг асуултаас эхэлье гэж бодож байна. Монгол улсын эдийн засгийн бие даасан аюулгүй байдалд Орос, Хятад зэрэг хөрш орнууд, алс холын америк, европ, арлын зэрэг орнуудаас Монголд оруулах хөрөнгө мөнгө нь бохир заваан байх бий энэ нь бидэнд аюул занал учруулчих вий гэсэн болгоомжлол байнга байдаг, байсаар ч байна. Гэтэл манай эдийн засгийн аюулгүй байдлыг алдагдуулж байгаа гадаадын гэхээсээ илүү дотоод хүчин зүйлүүд ялангуяа манайд бий болсон ажилгүйдэл, ядуурал, өлсгөлөн, оюуны хоосрол, татварын өндөр дарамт, үр ашиг муутай төсвийн зарлагын бодлого, төсвийн алдагдал, гадаад өрийн өсөлт, төрийн байгууллагуудын уян хатан шуурхай бус бодлого, намууд хоорондын сөргөлдөөн тэмцэл нь эдийн засгийн байдлыг аюултай байдалд түлхэн оруулж байгааг харуулж байгаа бус уу?
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Хөгжилийн эдийн засаг бие даалт
ЭДИЙН ЗАСГИЙН ӨСӨЛТИЙГ ДЭМЖИХЭД МӨНГӨ,
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГЫН ҮҮРЭГ
Монгол улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлын талаархи бага хуралд оролцож байгаа та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг дамжуулахын зэрэгцээ энэхүү хурлыг зохион байгуулж, илтгэл тавих боломж олгосон Монгол Улсын Их Хурал, Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөлд талархал илэрхийлж байна. Энэхүү хурал нь эдийн засгийн хөгжил, аюулгүй байдлын талаархи тулгамдсан асуудлуудыг бодлого боловсруулж хэрэгжүүлэгчдээр хязгаарлахгүйгээр улс төрчид, төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, төрийн өмчит болон хувийн хэвшлийн төлөөлөгчид, эрдэмтэн судлаачдыг оролцуулан хэлэлцүүлж байгаагаараа онцлог бөгөөд цаг үеэ олсон чухал ач холбогдолтой болж байна.
ЗЭЭЛИЙН БОДЛОГЫН ҮҮРЭГ
Монгол улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлын талаархи бага хуралд оролцож байгаа та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг дамжуулахын зэрэгцээ энэхүү хурлыг зохион байгуулж, илтгэл тавих боломж олгосон Монгол Улсын Их Хурал, Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөлд талархал илэрхийлж байна. Энэхүү хурал нь эдийн засгийн хөгжил, аюулгүй байдлын талаархи тулгамдсан асуудлуудыг бодлого боловсруулж хэрэгжүүлэгчдээр хязгаарлахгүйгээр улс төрчид, төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, төрийн өмчит болон хувийн хэвшлийн төлөөлөгчид, эрдэмтэн судлаачдыг оролцуулан хэлэлцүүлж байгаагаараа онцлог бөгөөд цаг үеэ олсон чухал ач холбогдолтой болж байна.
Шошго:
Д.Оюунчимэг
Дэлхийн хамгийн тансаг автомашинууд
10. Bentley Continental Supersports, 275 мянган долларын үнэтэй. V12 хөдөлгүүртэй, 621 морины хүчин чадалтай, 3,7 секундэд 0-97 км/цаг хурдаа авах чадвартай, бензин болон биоэтанол Е85 түлшээр явна, хамгийн их хурд - 319 км/ца, 100 км-т 16,3 литр түлш хэрэглэнэ.
Шошго:
Анхилуун
Цай стресс тайлдаг
Цай нь тайвшруулах чанартай тул стреес тайлдаг байна. Английн эрдэмтэд дараахь туршилтыг явуулжээ. 42 сайн дурынхан уг туршилтанд хамрагдсан ба туршилтын өмнө тэднээс багахан зэргийн математикийн шалгалт авчээ. Дараа нь оролцогчдын тал хувьд нь нэг аяга цай уулгаж, нөгөө тал хувьд нь – нэг аяга ус уулгажээ.
Шошго:
Анхилуун
Хан боргоцойтой лайма, кардамон десерт
Орц. 1ш хан боргоцой, 3х.х. лаймагийн шүүс, 1х.х. хүрэн элсэн чихэр, 2 иш кардамон, лаймагийн доторх зөөлөн эд, гаа, сахарын пудр.
Хийх араг: Хан боргоцойг хальснаас нь цэвэрлэж голыг нь аваад дөрвөлжлөн хэрчинэ.
Хийх араг: Хан боргоцойг хальснаас нь цэвэрлэж голыг нь аваад дөрвөлжлөн хэрчинэ.
Шошго:
Анхилуун
М.Түвшин
Эцэг эх нь эрүүл саруул боловч цор ганц хүүд нь саяын дунд ганц тохиолдох эдгэшгүй өвчин тусчээ. Хүү, хэнд ч юм хандаж, “Яагаад би гэж” хэмээн гоморховч түүний энэ асуултад хэн ч үл хариулна. Аз жаргал мөрөөдөн хүний хань ижил болоод үрийн зулай үнэрлэн хэдхэн сар ч болоогүй байхад эр нөхөр нь гэнэтхэн хорвоогийн мөнх бусыг үзжээ. Бүсгүй, барьцгүй ирээдүй өөд нулимстай нүдээр “Яагаад би хар залуугаараа бэлэвсрэх гэж” хэмээн орь дуу тавин уйлавч хэн ч түүнд энэ бүхнийг тайлбарлаж чадахгүй. Төрөлхийн хэлгүй төрсөн хүү бусдын инээлдэж хөхрөлдөх дүрсийг хараад, “Яагаад би заавал ийм азгүй төрөв” гэж бухимдан шаналавч хэн ч түүнд учрыг нь тайлж үл чадна. Тавь дөхсөн эр өнгөрсөн үеэ эргэж хараад бодлогогүй, гэнэн, бүтэлгүй, хөл дээрээ босож тогтоогүй амьдралаа хараад “Яагаад би ийм хувь тавилангүй амьдрав” гэж дотроо гутран шаналавч хэн ч түүнийг тайвшруулахгүй.
Жил болгон дэлхий дээр автын ослоор 1 200 000 хүн нас бардаг
Олон улсын эрүүл мэндийн байгууллагын мэдээгээр, дэлхийд жил болгон автын ослоор 1,27 сая хүн нас бардаг байна. Нас барагсдын ихэнх явган хүн, дугуйчид, мотоциклчид байна. Мөн 10-24 насны залуучууд автын осолд өртөх нь илүүтэй гэнэ.
Шошго:
Анхилуун
Цагаан будаа харшилтай тэмцэхэд туслана
Шошго:
Анхилуун
итгэл
Зарим үед сайн үйлст христ итгэгч, сайн үйлст итгэгч бус хүмүүсийн хооронд ялгаа байхгүй юм шиг харагддаг. Тэд хоёулаа л уриалаг, золиос гаргадаг, ядарсан нэгэнд тусалдаг, өөрсдөө ч ёс суртахуунт амьдралаар амьдардаг гээд л тэдний сайн талыг дурдаад баршгүй.
Хэн нэг нь христ итгэгчээс “Чи юунд өөрийгөө христ итгэгч хэмээн нэрлэнэ вэ? Чиний итгэл чамд юу өгнө вэ? Харж байна уу, өөр нэгэн христ итгэлт биш атлаа чам шиг тамхи татдаггүй, архи уудаггүй, эхнэртэйгээ хэрэлддэггүй, хөршүүдтэйгээ найрсаг, сайн үйлс хийгээд явж байгаа хүнийг? Тэгээд ч түүнд ямар ч итгэл хэрэггүй. Тэр сайн үйлсээрээ диваажинд очно “. гэж асуудаг. Үүнтэй санал нэгдэж болох ч “STOP”.
Учир нь христчин нь хүнийг сайн хүн болгох нь зорилго биш харин түүнийг гэмээс, гэмийн үр уршгаас, үхлээс аврахдаа гол учир нь юм. Сайн үйлст хүн – энэ нь тэр хүний тодорхойлолт биш юм. Сайн үйлс – энэ нь авралын шалгуур биш юм. Авралын шалгуур – энэ бол итгэл юм.
Сайн үйлст христ итгэгч, сайн үйлст итгэгч бус хүмүүсийн хоорондох ялгааг тахиа тагтаа хоёрын хоорондох ялгаатай зүйрлэж болно. Энгийн нүдээр харвал, тэдгээр шувууд нь адилхан л газраар гүйн үр тариа түүж иддэг хэдий ч тэд хоорондоо асар их ялгаатай. Тагтаа далавчаа дэвээд л нисдэг бол тахиа яаж ч хичээсэн чадахгүй.
Үүний адил сайн үйлст итгэгч нь бидний Эзэн Есүсийг ирэх үед Эцэг Бурхан руугаа өргөгдөнө. Тэрээр тагтаа тэнгэрт дүүлэх адил нисэн одно. Харин сайн үйлст христ итгэгч биш хүн нь тахиа мэт хичнээн хичээсэн ч нисэж үл чадна. Итгэлгүйгээр тэрээр авралыг авахгүй.
Христ итгэлт биднийг хөдөлгөх хүч нь – сүнсээр дахин төрөх. Энэ нь биднийг Эцэг Бурхан руу өргөн аваачдаг. Сайн үйлст христ итгэгч биш нь газрын хөрснөөс холдохгүй. Үүгээрээ сайн үйлст христ итгэгч болон сайн үйлст христ итгэгч биш хүн хоорондоо ялгагддаг.
Ийм учраас анд минь хэрэв чи сайн үйлст христ итгэгч биш хүн бол Есүст итгэ. Итгэл – аврал. Итгэл – амьдрал. Итгэл – мөнх амь. Есүсээс гуй, гэм нүгэлдээ гэмш, итгэ – Тэр чамд мөнх амийг өгнө.
Хожим Түүний хаанчлал ирэхэд чи Түүнтэй хамт мөнхийн баяр хөөр, амар тайван дүүрэн диваажинд орох болно.
Хэн нэг нь христ итгэгчээс “Чи юунд өөрийгөө христ итгэгч хэмээн нэрлэнэ вэ? Чиний итгэл чамд юу өгнө вэ? Харж байна уу, өөр нэгэн христ итгэлт биш атлаа чам шиг тамхи татдаггүй, архи уудаггүй, эхнэртэйгээ хэрэлддэггүй, хөршүүдтэйгээ найрсаг, сайн үйлс хийгээд явж байгаа хүнийг? Тэгээд ч түүнд ямар ч итгэл хэрэггүй. Тэр сайн үйлсээрээ диваажинд очно “. гэж асуудаг. Үүнтэй санал нэгдэж болох ч “STOP”.
Учир нь христчин нь хүнийг сайн хүн болгох нь зорилго биш харин түүнийг гэмээс, гэмийн үр уршгаас, үхлээс аврахдаа гол учир нь юм. Сайн үйлст хүн – энэ нь тэр хүний тодорхойлолт биш юм. Сайн үйлс – энэ нь авралын шалгуур биш юм. Авралын шалгуур – энэ бол итгэл юм.
Сайн үйлст христ итгэгч, сайн үйлст итгэгч бус хүмүүсийн хоорондох ялгааг тахиа тагтаа хоёрын хоорондох ялгаатай зүйрлэж болно. Энгийн нүдээр харвал, тэдгээр шувууд нь адилхан л газраар гүйн үр тариа түүж иддэг хэдий ч тэд хоорондоо асар их ялгаатай. Тагтаа далавчаа дэвээд л нисдэг бол тахиа яаж ч хичээсэн чадахгүй.
Үүний адил сайн үйлст итгэгч нь бидний Эзэн Есүсийг ирэх үед Эцэг Бурхан руугаа өргөгдөнө. Тэрээр тагтаа тэнгэрт дүүлэх адил нисэн одно. Харин сайн үйлст христ итгэгч биш хүн нь тахиа мэт хичнээн хичээсэн ч нисэж үл чадна. Итгэлгүйгээр тэрээр авралыг авахгүй.
Христ итгэлт биднийг хөдөлгөх хүч нь – сүнсээр дахин төрөх. Энэ нь биднийг Эцэг Бурхан руу өргөн аваачдаг. Сайн үйлст христ итгэгч биш нь газрын хөрснөөс холдохгүй. Үүгээрээ сайн үйлст христ итгэгч болон сайн үйлст христ итгэгч биш хүн хоорондоо ялгагддаг.
Ийм учраас анд минь хэрэв чи сайн үйлст христ итгэгч биш хүн бол Есүст итгэ. Итгэл – аврал. Итгэл – амьдрал. Итгэл – мөнх амь. Есүсээс гуй, гэм нүгэлдээ гэмш, итгэ – Тэр чамд мөнх амийг өгнө.
Хожим Түүний хаанчлал ирэхэд чи Түүнтэй хамт мөнхийн баяр хөөр, амар тайван дүүрэн диваажинд орох болно.
Эрдэнэшишийн ген тооны хувьд хүний генээс их
Шошго:
Анхилуун
Япон улсын виз мэдүүлэх тухай Виз хэрхэн олгох вэ?
Монгол улсын иргэн Япон улсад нэвтрэхдээ тухайн улсын визийг зайлшгүй авсан байх шаардлагатай.
Визийн ярилцлага хийх явцад үндсэн материалаас гадна бусад нэмэлт материал шаардаж болохыг анхаарна уу.
Дипломат болон албан паспорттай иргэн, мөн 16 нас хүртлэх ба 60-аас дээш насны иргэн визийн ярилцаганд ирэхгүй байж болох бөгөөд харин эдгээр иргэдийг төлөөлөн визийн мэдүүлэг өгч болно.
Визийн ярилцлага хийх явцад үндсэн материалаас гадна бусад нэмэлт материал шаардаж болохыг анхаарна уу.
Дипломат болон албан паспорттай иргэн, мөн 16 нас хүртлэх ба 60-аас дээш насны иргэн визийн ярилцаганд ирэхгүй байж болох бөгөөд харин эдгээр иргэдийг төлөөлөн визийн мэдүүлэг өгч болно.
Шошго:
Анхилуун
Ажил хийдэг тэтгэвэрийн хөгшчүүд бага өвчилдөг
Богиносгосон болон тал хөдөлмөрийн хуваариар ажил хийдэг тэтгэвэрээ тогтоолгосон хөгшчүүд нь өвчлөлд нэрвэгдэх магадлал багатай, бусад гэртээ байгаа үе тэнгийнхнийхээ бодвол эрүүл мэндээрээ сайн байна.
Шошго:
Анхилуун
Ажил хэрэгч хүмүүсийн сайхан хумс
Ажил хэрэгч мөртлөө сайхан хумсны тухай бодож болно гэж нэгэн яруу найрагч хэлсэн байна. Яг ийм үзэл бодлоор 11-р сарын 30-д Токио хотод болсон хамгийн сайхан хумсыг шалгаруулах тэмцээн зохион байгуулагдсан байна.
Шошго:
Анхилуун
Р. Чойном Залуу нас
Залуу нас
Хєрстийн амьдралд хєл алдсан
Хєлчvvхэн зvрхний минь тольтон дээгvvр
Шувууны сvvдэр шиг дайраад єнгєрсєн
Шунхан улаан залуу нас мину!Амттан бvхний амтыг мэдэлгvй
Асгаж явсан залуу нас минь,
Єнгєтєн бvхний єнгийг бодолгvй
Vрж явсан залуу нас минь.
Шошго:
Анхилуун
Дэлхийн хотууд Шинэ жилийн гоёлд умбав
Дэлхий ертөнц Шинэ жилдээ бэлдэж эхлэв. Хотуудын гудамж талбай өвлийн өмсгөлдөө өмсөж Шинэ оноо угтах гэж байна. Хотынхон шөнийн гудамж талбайгаар таатай нь аргагүй зугаалж баярын бэлэгээ авцгааж байна.
Шошго:
Анхилуун
Уурагийн дэглэм тархинд аюултай
Уурагийн дэглэм болон нүүрс хүчлийг хязгаарлах нь тархины жинг багасгахад хүргэдэг гэж Нью-Йоркийн анхагаахын ухааны сургуулийн эрдэмтэдийн судалгаагаар гарав. Судалгааныхаа дүнг тэд сэтгүүлд нийтлүүлсэн байна. Туршилтыг тэд трансген оготно дээр явуулжээ. Тэд хооллолт нь Альцгеймерын өвчлөлд хэрхэн нөлөөлөхийг судлав.
Шошго:
Анхилуун
ДИВААЖИН / Чойном/
Vхээд тєрєх диваажингийн орон
Vvлнээс дээш бий гэлцэнэ
Vнэн ч бай, худал ч бай тэр яахав
Vхэхийн тэр цагт харин,
Залууд хийсэн vйлийн vрээр
Замбуулингийн тэр диваажинд биш
Энэ биеэрээ эдэлж дуусах
Эрлэг тамд нь очих байлгvй
Vvлнээс дээш бий гэлцэнэ
Vнэн ч бай, худал ч бай тэр яахав
Vхэхийн тэр цагт харин,
Залууд хийсэн vйлийн vрээр
Замбуулингийн тэр диваажинд биш
Энэ биеэрээ эдэлж дуусах
Эрлэг тамд нь очих байлгvй
Шошго:
Анхилуун
Хоолны дуршлыг хэрхэн удирдах вэ?
Ихэнх мэргэжилтнүүд хоолны дуршлыг багасгахын тулд нэг стакан ус эсвэл шүүслэг жимс идэх хэрэгтэй гэж зөвлөдөг. Бас өөр нэгэн эрчимтэй арга бий. Массачусетсийн эрдэмтэд дараах судалгааг явуулжээ. Судалгаанд сайн дурын хүмүүсийг хамруулж тэднийг 2 групп болон хуваасан байна: 1 дэх группын хүмүүс нь 12 цагийн турш гэрийн цэвэрлэгээг хийж, цаг тутамд 10 минут амарч байв., 2 дахь группын хүмүүс энэ хугацаанд зурагт үзэн эсвэл компьютерийн тоглоом тоглож байв.
Шошго:
Анхилуун
Tokyo Nail Expo 2009 хумсны үзэсгэлэн
Энэ долоо хоногийн эхэнд Токиод жил богон зохион явагддаг ээлжит хумс загварын «Tokyo Nail Expo 2009» эхлэв. Энэ чиглэлээр Япон улс нь шинэ зүйл бүтээдэгээрээ алдартай. Өнгөрсөн жилд “хумсны үйлдвэрлэл”-ийн жилийн эргэлт нь 200 сая йен байсан байна. Энэ жилийн үзэсгэлэнг зохион байгуулагчид нь ойролцоогоор 50 мянган хүн үзнэ гэсэн тооцоог гаргаад байна.
Шошго:
Анхилуун
Өдөрт 40 г хар шоколад нь стрессээс хамгаална
Шошго:
Анхилуун
Чойномын гайхамшигт бүтээл
Нүцгэн биеийг алдаршуулъя
Нүгэл хэмээн маяглаж нүдээн таглахгүйгээр
Нүцгэн биеийг алдаршуулъя
Шалиг завхай, шунал тачаалыг цааш нь түлхэж
Шалдан биеийн тэнгэрлэг сайхныг алдаршууля
Янаг минь чи хувцсаа тайл
Шошго:
Анхилуун
Файлыг хэрхэн zip – лэх вэ?
Файлыг нууцлах, зөөвөрлөх, хэмжээг нь багасгаж хадгалах, олон хэсэг хуваах зорилгоор zip-лэдэг.
Түгээмэл хэрэглэгддэг Winrar програмын жишээн дээр энэхүү хичээлийг бэлтгэлээ.
Алхам 1.
Тухай файлаа сонгоод шинээр фолдер нээж тохирох нэрийг өгч тэр фолдер дотроо файлаа хийнэ.
Алхам 2.
Zip-лэхээр сонгосон фолдер дээрээ хулганаа аваачаад баруун товчийг дарна
Шошго:
Анхилуун
Илүүдэл жин насыг богиносгоно
Сүүлийн үеийн шинэхэн судалгаагаар хэдхэн кг илүүдэл жин нь наслалтанд ихэд нөлөөлдөг болохыг тогтоов. 900 000 эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүст ажиглалт хийж ийнхүү дүгнэлтийг гаргажээ.
Шошго:
Анхилуун
Интернетийн хурдаа ихэсгэх арга
Broadlan холболттой хэрэглэгч Windows Х -гийн дотоод тохиргоогоор интернэт болон сvлжээний хурдыг ихэсгэх нь: Windows XP¬ vйлдлийн систем сvлжээний bandwidth-ийн 20%-ийг далд нөөцөнд vлдээдэг.
Уг нөөцийг ашиглахын тулд:
1. Vйлдлийн системд администратор эрхтэй хэрэглэгчийн нэрээр бус, ердийн "Administrator"-оор log on хийж орно.
2. Start - Run-аас gpedit.msc гэсэн командаар Group Policy Editor-ийг ажиллуулна.
Шошго:
Анхилуун
Нэгэн зэрэг нэгээс олон yahoo messenger ажиллууллах
та нэгээс олон yahoo ID-тай үед тэдгээр id-нуудаараа нэгэн зэрэг yahoo messenger-т орж чадахгүй байна уу? Гэхдээ та чадна аа.
Яг энэ дээр харагдаж байгаа шиг. Ингэхийн тулд эхлээд start цэсний run командыг сонгоно.
Гарч ирсэн цонхон дээр regedit гэж бичээд ok дарна.
Алдарт Photoshop-ыг вэбээс нь шууд ашиглах
Adobe анхны вэб суурьт програм хангамжаа гаргалаа. Adobe Photoshop, Adobe Elements гэх мэт зураг засварлаж, зурагтай ажиллах шилдэг програм хангамжуудаараа аль хэдийн танил болсон билээ. Тэдний анхны вэб суурьт програм болох Photoshop-ийг онлайн болгож Photoshop Express гэсэн нэртэй програмынхаа бета хувилбараа гаргаад байна.
Шошго:
Анхилуун
Турах дэглэмийн алтан дүрэм
Мэргэжилтнүүдийн зөвлөж байгаагаар турахын тулд дараах алтан дүрмийг баримтлах хэрэгтэй:
1. Оройн 20:00 цагаас өглөөний 08:00 хүртэл юу ч идэхгүй байх. Өдөртөө 3 удаа л хооллох хэрэгтэй.
Шошго:
Анхилуун
Flash дискний хурд нэмэх
USB drive (flash, zuuvriin hard..) байнга хэргэлдэг хүмүүст зөвөлгөө:
Таны флэш диск, external hard drive аюулгүй байдалд байхын тулд performance mode буюу
"гаргаж чадах бүх хүчээ гаргаж чаддаггүй"
Ингэж бүх хүчээр нь ажилуулбал Data их хэмжээгэр зөөхөд хамаагүй хурдан болно!!
Ингэхийн тулд:
usb drive(флэш-нийхаа)-нийхаа properties-рүүгээ ороод Hardware гэж tab байгаа,
Шошго:
Анхилуун
Компьютерийн бүтэц ба ерөнхий ойлголт
Компьютерийн бүтэц ба ерөнхий ойлголт
Мэдээлэлийг ерөнхийд нь "Аливаа амьд организмын дотоод болон гадаад орчноосоо мэдэрч, хүлээн авч буй бүх дохио юм." гэж тодорхойлж болно. Гэвч компьютерт бүх мэдээлэл нь тоогоор дүрслэгддэг байна. Тоог дүрсэлж бичих болон үйлдэл хийж боловсруулах дүрмүүдийн нэгдлийг тооллын систем гэж нэрлэдэг. Бид тоог 10-тын тооллын системд мэднэ. (Тоог 10 цифрээр дүрсэлж бичдэг)
Шошго:
Анхилуун
Алт, үнэт төмөрлөгүүд
2001 онд 1 дүгээр булшнаас олдсон голдуу 100 гаруй хэсэг, 2005 онд 20 дугаар булшнаас олдсон тэдгээртэй төстэй олдворууд Хүннү нар үнэт металлд хэрхэн ханддаг байсныг харуулж байна
Шошго:
Туяа
1921 оны хувьсгал ба коминтерн
1911 оны хувьсгалын дараа VIII Богд хаан монгол улсын тусгаар тогтнол, эрх чөлөөний бэлгэдэл төрийн далбаа хийх тухай зарлиг гаргажээ. Зарлигаар төр шашныг ариунаар мандуулна гэсэн утгыг илэрхийлэх өнгө, хэлбэр, хэмжээ, бэлгэдлийн зүйлсийг тогтоосон байна. Хааны ордон, төрийн яам зэрэг газрын хийсгэх далбааг гурван ам буюу гурав нэгийн харьцаатай (1 ам нь 70х70см) босоо гонзгой дөрвөлжин хэлбэртэй шар торгоор хийж, дээд доод болон ишний талыг шар өнгийн хоёрны нэгийн харьцаатай улаан торгоор хөвөөлөхөөр заажээ.
Шошго:
Лхамсүрэн
Монголын анхны төрт улс Хүннү
Монгол нутагт оршин суусан элдэв аймаг, бүр МЭӨ хоёрдугаар мянган жилийн үед Хятад оронтой хэлхээ холбоотой байсан тухай товч мэдээ Хятад сурвалж бичигт бий. Их гүйцэд мэдээ гарах болсон нь МЭӨ 4-3 дугаар зууны үе бөгөөд тэр үед Хятадын хойд хязгаарт Хүннү, Дунху гэдэг аймгийн хоёр холбоо бүрэлджээ.
Шошго:
Лхамсүрэн
Хамаг Монгол Улс
Мөн үүнээс гадна хэрэйд, найман, мэргид, татаар гэх аймгуудын нэрс ч түүхэнд үлджээ. Аль нь монгол бус юм бол гэж түүх сонирхогчид гайхах нь магад. Үнэнийг хэлбэл, энэ "монгол" хэмээх үгийн оньсогыг өнөөдөр ч тайлаагүй байгаа юм.
Шошго:
Лхамсүрэн
Чингис хаанаараа бахархана гэдэг учиртай
Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойд зориулан хэлэлцүүлэг явуулж байгаа “Зууны мэдээ” сонины хамт олонд талархаж байна. Хэлэлцүүлгээр маш үнэтэй, чухал олон санаанууд гарч байгааг холбогдох хүмүүс нь анхаарч байгаа гэдэгт итгэж байна. Харин харамсалтай нь танай сониноос бусад мэдээллийн хэрэгслээр энэ тухай ерөөсөө ярихгүй, нөгөө л бахь байдгаараа улс төрийн хэрүүл, шуугиан, хов жив нийтэлсээр. Уг нь Чингис хаан, Их Монгол Улс, 800 жилийн ой гэдэг монголчууд бид бүхэнд бүгдэд нь хамааралтай баймаар юм. Мөн уг асуудлыг бичиж байгаа сэтгүүлч Б.Цогнэмэхэд талархаж байна. Ингээд Монгол Улсын жирийн нэг иргэн миний бие энэ хэлэлцүүлэгт өөрийн өчүүхэн хэдэн саналыг нэмэрлэе гэж үзэг цаас нийлүүллээ.
Шошго:
Лхамсүрэн
Монголын Их Хатдын түүхийг яагаад нууцлав
XIII зуунд, “Нууц товчоо” бичигдсэнийхээ дараахан халдлагад өртөн, нэгэн этгээд дундаас нь хэдэн хуудсыг урж тасдан хаясан гэнэ. Чухам энэ гээдсэн хэсэгт Чингис хаан охин урагтаа соёрхол өргөн, эзэмшил газруудыг хувиарласан хэсэг байсан бололтой. Өөрөөр хэлбэл Их Монгол гүрний засаг засаглалд Чингис хааны охид, хатдын эзлэх хувь, үүрэг роль маш тодорхой туссан хэсэг байж.
Шошго:
Лхамсүрэн
Нүүр шилжүүлэн суулгах хагалгаа амжилттай болжээ
АНУ-ын Кливлэнд эмнэлэгт найман эмчийн бүрэлдэхүүнтэй баг нэгэн эмэгтэйд нүүр шилжүүлэн суулгах хагалгааг амжилттай хийсэн байна. Нэрийг нь нууцалсан уг эмэгтэй гэнэтийн ослоос нэг нүд, хамар, дээд эрүүний яс нь үгүй болсон аж. Мөн амьсгалын дутагдалд орж, үнэр, амт мэдрэхүй нь ч бас үгүй болсон байжээ.
Шошго:
Лхамсүрэн
Subscribe to:
Posts (Atom)